Een van de grootste redenen waarom het voor veel mensen zo lastig is om grote aanpassingen te maken in het dagelijks leven die klimaatverandering tegen gaan, is omdat het allemaal zo ver weg lijkt. Ver weg in de toekomst en anders ver weg, in een ander land. Hoewel we in Nederland tot nu toe gezegend zijn met “slechts” drie jaar op rij extreme droogte, zo nu en dan een hittegolf en wat heftigere stormen, zijn klimaatrampen echt niet alleen een probleem van de toekomst. Vandaag, gisteren en morgen strijden overal ter wereld mensen tegen de huidige gevolgen van klimaatverandering. En dat terwijl de aardse “slechts” 1 graad is opgewarmd en in de komende dertig jaar afstevent op 3 graden opwarming.

Klimaatrampen en de media

Iedere dag kun je lezen in kranten en nieuwssites over de huidige gevolgen van klimaatverandering. Het is niet (direct) altijd even duidelijk dat het gaat om een gevolg van de stijging van de temperatuur op aarde. Soms staat het ergens onderaan weggemoffeld of in een klein zinnetje tussen alle rampspoed door. Dat is zeer ernstig. De manier waarop de media bericht over klimaatverandering is van wereldbelang. Als de media de klimaatcrisis behandelt als een crisis, dan zal de mensheid zich daarnaar gedragen. Als journalist, columnist en (eind)redacteur heb je dus een hele grote verantwoordelijkheid en belangrijke rol in de klimaatcrisis. Iets komt alleen maar binnen als het duidelijk wordt beschreven, goed wordt uitgelegd en, heel belangrijk: wordt herhaald.

---

Als we op dit tempo doorgaan, bereiken we in alle waarschijnlijkheid de 1,5 graag opwarming van de aarde al in 2025. Dat blijkt uit een recent rapport van de VN. Hier zou je je kapot van moeten schrikken, want de wetenschap hoopte een paar jaar geleden nog dat we nog 10 tot 30 jaar hadden, in plaats van 5. Feedbacks en tipping points versnellen de opwarming van de aarde in een niet te voorspellen tempo. Dat maakt klimaatverandering tot een zeer grillige, gevaarlijke en vooral acute crisis. Politici zijn er vaak niet bij gebaat om als het zodanig te benoemen en te behandelen. Jounalisten, redacteuren, kranten en nieuwsites daarentegen moeten daarom des te meer hun essentiële rol pakken. Een Liveblog, zoals nu met de coronacrisis, op websites van NOS en de Volkskrant. Een vast & dagelijks terugkerend item in het journaal. Heldere boodschappen en verbanden in nieuwsberichten. De huidige globale media schiet te kort in de klimaatcrisis.

---

Black summer

Afgelopen winter was het een zwarte zomer voor Australië. Misschien ben je het door COVID-19 alweer even vergeten, maar een van de ergste bush fires sloeg een zwart gat in het continent. Ruim 18 miljoen hectare land is afgebrand, ruim 3000 mensen raakten hun huis kwijt, 34 mensen kwamen om het leven en zeker 1 biljoen dieren vonden de dood. Het duurde weken voordat de media schuchter begonnen te reppen over klimaatverandering als oorzaak van de heftigheid van deze Black Summer. Inmiddels is het wel duidelijk; de huidige opwarming van de aarde verhoogt de kans op extreme natuurbranden met 30 procent. Hoe verder de aarde opwarmt, hoe meer die kans oploopt. Australia maakt zich momenteel op voor een nieuw fire season.

Vuur: De Noodtoestand

We reizen verder, naar een brand die momenteel verwoestend woekert. In California is de noodtoestand afgekondigd door de aanhoudende bosbranden. De teller staat bij schrijven op ruim 1,5 miljoen hectare bos en land, bijna 4000 gebouwen en woningen en 10 doden. Wildfires zijn onderdeel van het leven in California en andere Westerse staten van Amerika, maar door klimaatverandering begint het seizoen steeds eerder en loopt het steeds langer door. Doordat het steeds warmer is, wordt het steeds droger en droge bossen zijn vatbaarder voor brand. En zoals ik in de blog over kettingreacties bij klimaatverandering al uitlegde, versnelt het verlies van bos de opwarming van de aarde weer. Hierdoor wordt het nóg warmer en wordt de kans op bosbanden dus nóg groter.

Water: 100.000 huizen

Van de States gaan we door naar Sudan. Een land dat momenteel vecht tegen een van de andere gevaarlijke gevolgen van klimaatverandering: water. Sudan is het derde grootste land van Afrika en het heeft een vreselijk tragische en gewelddadige geschiedenis met militaire regimes en burgeroorlogen. Na 30 jaar dictatorschap, martelingen en etnische genocide, wens je een land iets anders toe dan vechten tegen het water. Maar dat is wat ruim een half miljoen Sudanezen as we speak moeten doen. Ruim 100.000 huizen staan onder water, piramiden dreigen te overstromen, tienduizenden mensen zijn op de vlucht, honderd mensen zijn al overleden en zeker 2000 waterbronnen zijn al vervuild, wat de toegang tot schoon drinkwater belemmert en de kans op ziekte vergroot. De Nijl overstroomt – het waterpeil is met 17,5 meter gestegen (de hoogste waterstand in 100 jaar!) – door hevige moessonregens. Moessonregens horen bij deze regio, zoals bosbranden bij California, maar door de opwarming van de aarde worden ze erger. 70% van de planeet bestaat uit water. Als het opwarmt, verdampt water, waardoor er meer vocht beschikbaar is voor zware regenbuien.

Lucht: Orkanen

Orkanen, stormen, cyclonen en tyfonen zijn net als branden en overstromingen van alle tijden. Maar ook deze natuurfenomenen worden steeds heftiger en extremer door de opwarming van de aarde. Terwijl de bewoners van Louisiana op adem proberen te komen, de doden aan het bergen zijn en de schade aan het opnemen zijn van orkaan Laura. Klimaatverandering heeft Laura niet veroorzaakt, maar het heeft de orkaan wel verergert. Onder andere omdat oorkanen aan kracht winnen door hun vlucht over warm water. Doordat de aarde opwarmt, warmt het water op, waardoor stormen en orkanen heftiger worden. Japan heeft zojuist orkaan (tyfoon) Haishen over zich heen gekregen. Een van de zwaarste stormen in de geschiedenis van dat land, met windstoten van 216 kilometer per uur. Ruim een miljoen mensen moesten hun huis verlaten, een half miljoen huishoudens heeft geen stroom en veel van de schade wordt nog in kaart gebracht. Tijdens het schrijven (7 september) raast de oorkaan over Zuid Korea en maakt Noord Korea zich op voor Haishen.

Aarde: Once in a lifetime klimaatrampen

Stel je voor dat je huis onder water komt te staan. Stel je voor dat je met je baby in je armen moet vluchten voor vuur. Stel je voor dat je al je bezittingen kwijtraakt door een storm. Stel je voor dat je dierbaren verliest. En de mensen in dit artikel krijgen deze klimaatrampen te verduren bovenop een pandemie. Of zoals deze stad in Iowa, die in vier jaar tijd maar liefst twee “once in a life time” klimaatrampen te verstouwen kreeg. De mensen in getroffen gebieden zijn bezig met hun leven op de rit te krijgen. Ze kunnen niet óók nog eens vechten voor verandering. Dat moeten wij doen: wij die nog droog en relatief veilig zitten.

Klimaatrampen zijn geen gevecht tegen de elementen

Australie, Amerika, Afrika – het klinkt voor sommigen misschien nog steeds ver weg. Maar dat is het niet. Klimaatverandering raakt ons allemaal. Het is slechts een kwestie van tijd voor ook wij steeds heftigere klimaatrampen te verduren krijgen. Eén aarde. Alles is met elkaar verbonden. Het is geen gevecht tegen de elementen. Het is een gevecht in en met onszelf. Want hoe ver laten we het komen, wij – de “gewone mensen”, de politiek, het bedrijfsleven – voor we in actie komen? Lees hier wat je zelf kunt doen tegen klimaatverandering, gewoon vanuit huis met kind aan de borst, pan op het vuur, deadline in je gedachten en een was in de wasmachine.