Aan het einde van onze afgelopen thuisonderwijs periode liet ik in mijn stories zien dat Isaya en ik met pastelkrijt een kunstzinnige opdracht deden. Mijn DM’s stroomden vol met vragen naar het materiaal en of ik er een blog over wilde schrijven. Dus bij deze! Een blog over pastelkrijten met kinderen. Wat is pastelkrijt, wat kun je ermee, waarom is het een waardevolle kunstzinnige oefening voor kinderen en een paar ideeën om aan de slag te gaan.

Wat is pastelkrijt

Pastelkrijtjes zijn “poederige” krijtjes. In tegenstelling tot vette krijtjes, komt er los pigment op het papier wanneer je ze gebruikt. Dit pigment is gemakkelijk uit te vegen, waardoor je hele mooie overgangen tussen kleuren en dromerige landschappen kunt maken. Je kunt er grote vlakken mee vullen en veel diepte creëren in je werk, omdat je de kleuren licht (zacht aanbrengen) en donker (stevig aanbrengen of laagjes aanbrengen) kunt maken. Pastelkrijtjes zijn niet alleen maar verkrijgbaar in pasteltinten: ze zijn er in alle kleuren.

Waar kun je pastelkrijtjes kopen

Je kunt pastelkrijt van verschillende kwaliteit kopen: Action verkoopt ze bijvoorbeeld. Maar in mijn ervaring doet dat af aan de ervaring en het plezier, omdat je dan harder moet werken om het materiaal te laten doen wat het kan. Mijn favoriete pastelkrijtjes zijn die van Rembrandt. Deze werken echt met je mee en hebben mooie, intense kleuren. Ze zijn verkrijgbaar in iedere kunsthandel, dus maak even een zoekopdracht “pastelkrijt Rembrandt”. We hebben een set van 30 halve kleuren en daar doen we al jaren mee.

Welk papier heb je nodig?

In principe kun je op ieder papier werken. Op tekenpapier (120 gram) en nat-in-nat papier (80-90 gram) vindt pastelkrijt minder grip, omdat het glad is. Dat is fijn voor kleine kinderen, want hoe minder weerstand hoe makkelijker. Ook is dit prettig als kinderen het gevoel van pastelkrijt aan hun vingers of het gevoel van papier met een ruwere structuur moeilijk vinden. Er is minder weerstand als je op tekenpapier tekent en veegt met pastelkrijt. Dus overweeg dat als je kind nog klein is, of als het sensitief is voor dit soort sensaties. (Lees dan ook zeker even deze blog over nat vilten.

Op ruwer papier krijgt het pigment van pastelkrijt meer grip. Hierdoor kun je beter werken met laagjes (dus de kleuren intenser maken en diepte aanbrengen) en blijft de kleur ook beter zitten. Je moet iets harder vegen, maar het resultaat is kleurrijker en blijvender. Er zijn verschillende soorten pastelpapier verkrijgbaar (160 tot 360 gram). Je kunt ook aquarelpapier gebruiken (meestal rond de 300 gram), omdat dit een grovere structuur heeft.

Papier formaat

Gebruik afhankelijk van de leeftijd van je kind en de aard van de eventuele opdracht kleiner of groter papier. A3 papier vullen is vermoeiend voor veel kleine kinderen, zeker als jullie het papier willen vullen met kleurvlakken of een kleurontmoeting doen op het papier. Begin met A4. En zelfs met A5 als je kleurontmoetingen gaat doen. Je kunt A3 vellen gewoon blijven knippen tot het past bij jouw kind. Je merkt vanzelf wanneer je kind toe is aan een groter papier. Voor sommige kinderen is het papier altijd te klein. Je kunt daarin zelf een afweging maken of en wanneer je aansluit bij je kind en groot papier aanbiedt of juist kiest voor wat kleiner en zo de prachtige expressie drift zo nu en dan wat inperkt.

Wat kun je met pastelkrijt?

Zoals ik hierboven al even beschreef is tekenen met pastelkrijt bij uitstek geschikt om kleuren te mengen, mooie overgangen tussen kleuren te creëren, landschappen te tekenen en om diepte aan te brengen in je werk. Pastelkrijt geeft, net als nat in nat schilderen, een intense kleurbeleving. De tekening krijgt veel meer het gevoel en aanzien van een schilderij, dan een tekening.

Het is dus een hele mooie techniek om kinderen kennis te laten maken met het kleurenspectrum. Maar met pastelkrijt kun je ook heel precies en realistisch tekenen. Omdat je de pigmenten gemakkelijk kunt uitvegen is het een super vergeeflijk materiaal. Dat is voor beginners, perfectionisten en mensen die het moeilijk vinden om dingen heel realistisch na te tekenen heel fijn. Ik voelde me altijd heel onzeker tijdens mijn studie als ik realistische tekenopdrachten kreeg. Maar in opdrachten met pastelkrijt kon ik die onzekerheid loslaten en genieten van het proces.

Je kunt pastelkrijt, eenmaal aangebracht op je papier, ook een beetje natmaken met een kwast. Zo wordt het helemaal een schilderij! Als je met droog pastelkrijt werkt, kun je de pigmenten na afloop eventueel fixeren met fixeerspray of haarspray. Zo gaat het kunstwerk niet vlekken als het af is. Vanuit milieu overwegingen hebben wij beide producten niet meer in huis.

Verschillende technieken 

Vegen: je brengt krijt aan op het papier – dit kan met de punt van het krijtje of de zijkant van je krijtje. Met de zijkant van het krijtje kun je grote vlakken maken. Met de punt kun je preciezer werken en kleuren intensiveren. Vervolgens maak je de kleur egaal, door met je vinger erover heen te vegen.

Diepte creëren: door met laag over laag te werken kun je licht en donker aanbrengen in het werk en zo diepte en perspectief creëren.

Uitsparen: laat bepaalde vlakken en vormen leeg en werk de vorm uit met de kleuren die je eromheen aanbrengt. Op die manier krijg je lichte of witte uitgespaarde vormen op je papier.

Licht aanbrengen: door met een kneedgummetje te werken kun je bepaalde plekken in je tekening highlighten of licht terugbrengen in het papier.

---

Je kunt eventueel ook vormtekenen met pastelkrijt. Met sojakrijtjes kun je soepeler over het papier bewegen tijdens het vormtekenen, maar met pastelkrijtjes kun je de vormtekening daarna verheffen tot een waar kunstwerk door de kleuren uit te vegen en het papier verder te vullen!

---

Waarom zou je pastelkrijten met kinderen?

• Het is een mooie techniek voor de kleurbeleving. Lees hier meer over de invloed van kleuren, vormen en beelden op kinderen.
• Je kunt er goed kleuren mee mengen, dus kinderen kunnen alles leren over het mengen van kleuren en de kleurencirkel.
• Het is een mooie sensomotorische oefening, omdat kinderen oefenen met het gebruiken van een krijtje en het pigment en het papier voelen onder hun vingers.
• Het een uitdagende oefening zijn voor kinderen die dingen gauw vies vinden of moeite hebben met het voelen van bepaalde structuren (van het papier of het pigment).
• Voor kinderen die erg perfectionistisch zijn kan pastelkrijt een mooie oefening in loslaten zijn (het vlekt nogal snel, je handen en de tafel worden vies).
• Het is een oefening in kunstzinnige oplossingen bedenken: omdat pastelkrijt snel vlekt moet je regelmatig je idee aanpassen en de vlekken incorporeren in het beeld dat je wilt neerzetten. Zo kun je van “foutjes” iets moois maken!
• Omdat pastelkrijt zulke mooie, intensieve kleuren geeft, wordt de tekening altijd “mooi” – zeker als je selectief bent met de kleuren die je aanbiedt. Dit kan onzekere kinderen een gevoel van trots geven en ze wat meer zelfvertrouwen geven.

Aan de slag met pastelkrijt

Wat heb je nodig?

• Pastelkrijtjes
• Papier
• Een schilderplank (lees hier meer over de verschillende soorten die er zijn)
• Een natte doek (om je vingers en de plank mee schoon te maken)
• Een droge doek (om je vingers en de plank mee af te drogen)

Aandachtspunten

• Je kunt je kind een opdracht geven, maar je kunt het (afhankelijk van de leeftijd en hoe jouw kind in elkaar steekt) ook vrij laten tekenen de eerste keer. Gewoon even kennismaken met het materiaal.
• Ga erbij zitten en teken op je eigen papier mee. Zo leert je kind de verschillende technieken en mogelijkheden kennen, zoals vegen, uitsparen, met de zijkant van het krijtje werken. Het ziet zo ook dat het oké is om “vieze” handen te krijgen, dat het niet erg is als er vlekken op je papier komen en dat de plank “vies” wordt.
• Leg zeker bij kleine kinderen niet de nadruk op “wat het moet worden” maar op de kleuren, de vormen, de richting van een kleur of een beweging. Zo komt je kind meer in de beleving terecht en kan het eventuele onzekerheden, frustraties of neigingen tot “het goed willen doen” loslaten.
• Laat je kind zien dat het tijdens het tekenen zijn vingers kan schoonmaken, zodat kleuren als geel helder op het papier terecht kunnen komen. Laat ook zien wat er gebeurt als je je vingers niet schoonmaakt: misschien ontstaan er wel prachtige nieuwe kleuren. Laat zien hoe mooi de kleur bruin is: de kleur die alle kleuren in zich draagt.
• Je kunt laten zien hoe je preciezer kunt werken met de punt en grote vlakken kunt vullen met de zijkant van het krijtje. Observeer je kind: waar gaat de voorkeur naar uit?
• Observeer je kind sowieso altijd rustig als je een nieuwe techniek uitprobeert. Laat zijn wat er is: of dat nu eindigt in een super verantwoordde antroposofische schildering of in een woedeuitbarsting – het is allemaal interessant en een manier om je kind beter te leren kennen. En vergeet ook niet dat de ene dag de andere dag niet is. Misschien vindt je kind het morgen of over een uur wél heel fijn om te doen!

Ideeën voor kunstzinnige opdrachten met pastelkrijt

De regenboog

De verschillende kleuren van de regenboog op papier zetten en mooie overgangen creëren is altijd een fijne opdracht. Zo leren kinderen het kleurenspectrum kennen, zien ze welke kleuren primaire kleuren zijn, welke kleuren “buren” zijn en welke complementair zijn aan elkaar. De regenboog (maakt niet uit van onder naar boven of van boven naar onder) is: paars, blauw, groen, geel, oranje, rood.

Blauw, geel en rood zijn de primaire kleuren. Daarmee kun je groen (blauw en geel), oranje (rood en geel) en paars (blauw en rood) maken.

Een kleurontmoeting

Door met primaire kleuren te werken en deze naar elkaar toe te laten groeien op het papier kunnen kunnen ontdekken welke nieuwe kleuren er kunnen ontstaan.

Iets laten ontstaan

Als jullie een kleurontmoeting hebben gedaan, kun je overwegen om er daarna een landschap van te maken. Of misschien ziet je kind iets anders in de ontmoeting, zoals de vorm van een bloem, een vogel of een vrachtwagen.

Een kleurenspiraal

Een iets moeilijkere oefening voor kleine kinderen, maar een leuke uitdaging voor de oudere kleuters en schoolkinderen: een kleurenspiraal.

De seizoenen

De seizoenen en jaarfeesten zijn altijd een grote inspiratiebron voor kunstzinnige opdrachten. In deze blog lees je daar meer over. Denk bijvoorbeeld aan sneeuwklokjes, een bloementuin, een herfstboom of een kerstkaarsje in een omhullende omgeving van paars.

Laat je kind kiezen

Isaya vindt het soms leuk om mij een schilder- of tekenopdracht te geven. Dat bepaalt zij de kleuren, vormen en volgorde en legt ze het aan mij uit. Ik moet haar nadoen en volgen. Dat is super leuk om te doen, geeft haar zelfvertrouwen en de manier waarop ze het mij uitlegt en de dingen die ze tegen mij zegt tijdens het tekenen zijn een spiegel voor mij: dan hoor ik terug hoe ik tegen haar praat tijdens kunstzinnige opdrachten 😉

Slingers maken met je kunstwerk

Dit deden we op mijn Instastories op een van de laatste dagen van het thuisonderwijs: Slingers maken voor Carnaval met papier gevuld met een regenboog van pastelkrijt. Je kunt uiteraard ook vlaggetjes maken.

Veel plezier!