De zomervakantie zit er weer op… Wat hebben we genoten! Het had van mij nog veel langer mogen duren. Tijdens onze kampeervakantie deed ik zoveel inspiratie op voor de opvoeding. Doordat ik de meisjes goed kon observeren en tijd had om bij mezelf te rade te gaan, deed ik inzichten over de opvoeding en gezinspatronen en inspiratie voor de pedagische aanpak op. Daardoor start ik dit nieuwe schooljaar vol positieve opvoedingsenergie. In deze blog neem ik je mee in de opvoedingsinzichten en nodig ik je aan de hand van vragen uit om te ontdekken wat van toepassing is op jouw gezinssituatie Hopelijk helpt deze blog je om, in de vraagstukken waar jij nu tegenaan loopt in de opvoeding, nieuwe inspiratie, inzichten en energie op te doen!
Een nieuwe fase…
Afgelopen maandag heb ik mijn jongste dochter (6) voor het eerst als eerste klasser (groep 3) naar school gebracht. Een prachtige jaaropening, waarin zij en haar jaargenootjes welkom werden geheten door de rest van de school, waaronder haar grote zus. Mijn oudste dochter (9) starte dit jaar in de vierde klas (groep 6). Een nieuwe fase! Mijn moederhart stroomt over van liefde, trots en dankbaarheid. Ik ben zo dankbaar dat ik mijn kinderen gezond, gelukkig en gevoed mag zien groot worden. En voor het goede onderwijs en de geweldige leerkrachten die hier aan bijdragen. Neemt niet weg dat de zomervakantie veel te snel voorbij is gegaan. We hebben ontzettend genoten van de vrije tijd en ook zeker van het kamperen. Doordat we met z’n drietjes, een week lang in alle rust, in de natuur, quality time konden doorbrengen én omdat ik tijd had om zonder ruis en onrust te reflecteren op de opvoeding, de individuen binnen ons gezin en onze dynamiek als gezin van drie, deed ik inzichten op, die me inspirereerden, energie gaven, oplossingen brachten en enthousiast maakten voor de pedagische aanpak en mijn eigen persoonlijke ontwikkeling daarbinnen. Waar een weekje kamperen al niet goed voor kan zijn 😉
Wat heeft ze nodig?
Die vraag heb ik mezelf vaak gesteld deze vakantie. Ik keek in alle rust naar mijn jongste dochter: wat heeft ze nodig? Ik keek vanaf een afstandje naar mijn oudste dochter: wat heeft ze nodig? Ik ging naar binnen en vroeg aan mezelf: wat heb ik nodig? Geen gemakkelijke vraag. Binnen ieder gezin heb je te maken met verschillende individueen, levensfasen, persoonlijkheden, karakters, interesses, behoeften, rollen en patronen binnen het gezin. Als opvoeder wil je rekening houden met iedereen, maar ook dat het als systeem, sámen, functioneert. Ook als die leeftijden, persoonlijkheden en behoeften niet (helemaal) bij elkaar lijken aan te sluiten of zelfs keihard botsen. Veel ouders zullen wel herkennen: binnen dat gejongeleer van behoeften valt er in de drukte van de dagelijksheid meestal minstens één bal. En ja, dat ben je waarschijnlijk zelf. Daar lig je dan op de grond, terwijl je gespannen al die andere ballen in de lucht, gelukkig en gezond probeert te houden. Maar hoe goed werkt dat, op de lange termijn? Ik besloot tijdens de vakantie, in plaats van op de grond, op mijn yogamat te gaan liggen. En niet alleen te vragen wat ieder kind nodig had, in deze ontwikkelingsfase, maar ook hoe zich dat verhoudt tot mij en mijn persoonlijke ontwikkeling. En dat bracht de grootste inzichten en ook gelijk de oplossingen met zich mee.
Opvoedingsinzichten
Tijdens het kamperen deed ik iedere ochtend yoga. We stonden in een prachtig stukje Overijssel’s natuur, aan het water. Na de koffie, mijn schrijfmoment en het ontbijt met de meisjes rolde ik mijn yogamat uit en groette de zon, de dag, mijn lichaam en mijn zesjarige, die iedere ochtend gezellig mee kwam doen. Dat is tekenend voor haar. Waar mijn oudste lekker met haar Duckie en deken in een stoel bleef zitten lezen, plakte mijn jongste zich gelijk tegen mij aan. Heel gezellig, lief, liefdevol, knus en heel eerlijk: ook lekker bevestigend. Ze is gul in haar “ik hou van jou, mama”, haar lieve armpjes om me heen, haar onvoorwaardelijke liefde. Maar soms voelt dat ook beklemmend. Dan wil ik even ruimte, mezelf kunnen horen nadenken, stilte, rust. Ik hoor mezelf dan dingen zeggen als “mama heeft even haar hoofd voor zichzelf nodig” of, als ik er echt doorheen zit: “ik heb even space nodig!” of zelfs “wil je even uit m’n aura gaan”. (Ja, ik zal het maar eerijk opbiechten, hopelijk helpt het je om eerlijk maar mild te zijn naar jezelf in je ouderschap).
Maar waar ik mijn jongste dochter soms bijna van me wil afduwen, wil ik mijn oudere kind soms juist naar me toe trekken. Ze is 9 jaar en de wereld om zich heen en in haar boeken aan het ontdekken. Hoewel we ook heerlijk samen kunnen lezen en kletsen, is haar (belevings)wereld niet meer binnen één vierkante meter van mama. Sterker nog, die begint steeds interessanter lós van mij te worden. Op de camping werd dat zichtbaar in dat ze lekker op haar fiets over het terrein kon crossen, maar haar vakantievriendjes. Prachtig en heel gezond. Maar een deel van mij wilde roepen: blijf nou bij mij! vind je mij niet leuk en lief genoeg dan? (en zelfs, ik zeg het maar eerlijk:) HOU JE NOG WEL VAN ME?? Ik vond het ook best spannend, al die vrijheid en ontdekte dat ik voor haar veiligheid hele duidelijke regels en grenzen moest stellen. Bij mijn 6 jarige moet ik ook grenzen stellen, maar meer een grens om mezelf heen. Hier eindig ik en begin jij. Bij mijn 9 jarige moet ik grenzen stellen in haar gaan en staan in de buitenwereld: tot hier mag je (voor nu) gaan.
Pedagogische aanpak
Zodra ik me dat realiseerde, dat ze allebei andere soorten grenzen nodig hebben in deze levensfasen, ging er een lichtje branden. Laat grenzen stellen nou ook net een Groot Thema in mijn persoonlijke ontwikkeling zijn. Grenzen stellen vraagt om veel vertrouwen. Vertrouwen in mezelf (ik mag deze grens stellen – dat is geen afwijzing naar de ander – en ik mag vertrouwen op mijn gevoel en keuzes), vertrouwen in mijn kinderen (I zal niet in zeven sloten tegelijk stappen, A kan ook heel veel zonder mij) en vertrouwen in de buitenwereld (die grote boze/mooie plek). Maar natuurlijk ook vertrouwen van de kinderen in zichzelf: de jongste dat ze voelt dat ze ook dingen alleen of zelf kan en de oudste dat ze zich los van mij mag en kan begeven in de buitenwereld. Zo werd de oplossing, in de vorm van een op het individu gebaseerde pedagogische aanpak, ineens heel helder.
Verbonden in vrijheid en vrij in nabijheid
Op de vierde ochtend besloot ik mijn jongste te vragen om pas aan het einde van mijn yoga sessie aan te sluiten, zodat ik eerst even alleen op de mat kon staan. En terwijl ik daar lag, omhoog kijkend naar de blauwe lucht en de wirwar van takken en bladeren van de prachtige bomen, kwam het als een soort mantra´s binnen vallen:
“Verbonden in vrijheid“
Mijn 9 jarige mag de wereld ontdekken, in vrijheid en vertrouwen, maar blijft ondertussen verbonden (met mij/ons)
“Vrij in nabijheid“
Mijn 6 jarige mag lekker dicht bij mij zijn, maar in die nabijheid mogen we ons allebei vrij voelen als individu
Persoonlijke ontwikkeling als ouder
Toen dit indaalde, kon ik het als een tetrisblokje in mijn eigen persoonlijke ontwikkeling plaatsen. Ik herken mezelf in allebei de meisjes. Die behoefte aan vrijheid en zelfstandigheid. Maar ook dat verlangen naar nabijheid en verbondenheid. Het kan soms voelen als een push-and-pull spel en van daaruit verleidelijk zijn om de dingen zwart-wit te bestempelen. Of vrij zijn en niemand nodig hebben, of dichtbij en afhankelijk zijn. Maar als je even (de tijd en rust hebt en) een stapje terug doet, realiseer je je dat het één het ander niet hoeft uit te sluiten. Maar dat de kunst van het leven en de liefde juist zit in het balanceren van die ogenschijnlijk tegenovergestelde verlangens en behoeften. Je kunt vrij en zelfstandig zijn, maar toch verbonden. Je kunt dichtbij en kwetsbaar zijn, zonder helemaal afhankelijk te zijn of je eigen kracht te verliezen. Tussen dat zwart en wit zit een enorm kleurenpalet waar de ware rijkdom van intermenselijke relaties en persoonlijke ontwikkeling plaatsvindt.
Lees ook: de 7 stappen in groen ouderschap – zo voed je milieubewuste kinderen op
Rollen binnen het gezin
Hier zou je natuurlijk een heel boek aan kunnen wijden. De rollen die mensen innemen binnen een gezin. Hoe de ene persoonlijkheid de rol van de ander bevestigt of ontkracht. Hoe je plek (jongste, oudste, middelste, zoveelste, moeder, vader, (bonus)ouder) binnen een gezin patronen versterkt. Hoe alles en iedereen op elkaar reageert en inwerkt en wat daar de (lange en korte termijn) gevolgen van zijn. Maar aangezien dit een blogpost is, zal ik het aan de hand van een voorbeeld kort houden. Hopelijk geeft dat voldoende inspiratie om naar jullie eigen situatie te gaan kijken en rollen en patronen binnen het gezin te gaan herkennen.
Doordat de jongste, in haar rol als kleine zusje, vaak aan mij zit geplakt en – als “een echt tweede kind” – flink lak kan hebben aan grenzen, is mijn oudste, in haar rol als grote zus, sneller geneigd om zich extra goed aan de regels te houden en mij ruimte te geven “om niet ook nog eens tot last te zijn”. Zo wordt haar rol (en aangenomen verantwoordelijkheid) als grote zus bevestigt en kan mijn 6 jarige wegkomen met “het kleine zusje” blijven. Sinds de scheiding heb ik binnen deze dynamiek niet alleen de (archetypische) “moederlijke” rol van onvoorwaardelijke, grenzeloze liefde geven, maar ook de “vaderlijke” rol van grenzen stellen, consequent (en soms streng) zijn. Dat laatste komt mij niet heel natuurlijk aanwaaien… Hoewel ik tot nu toe iedere leeftijdsfase echt geweldig vind, vond ik dat jarenlang een kind aan mijn borst voeden, veel makkelijker dan dit opvoeden.
Maar omdat ik niet wil dat mijn oudste, in haar neiging tot aangepast gedrag haar eigen emoties en verlangens wegstopt of een te verantwoordelijke rol aanneemt, is het soms flink balanceren in een complexe brei van behoeften en patronen. Dat begint met iedereen goed observeren. Dus ook kritisch, maar liefdevol en mild naar mijn aandeel blijven kijken. En om mijn observaties en intuitie vervolgens te vertrouwen. Ik zie dit als een kans om niet alleen een bijdrage te leveren aan hun ontwikkeling, maar ook een kans om mezelf verder te ontwikkelen. Daar heb je wel wat tijd en rust voor nodig. In de vorm van zelfzorg.
Zelfzorg als (alleenstaande) ouder
Om deze blog niet nog langer te maken, komt er binnenkort een aparte blogpost over zelfzorg voor (alleenstaande) ouders. Hierin zal ik tips en inspiratie delen om tijd en ruimte te gaan inplannen voor jezelf. Hoe je om je schuldgevoelens, blokkades, obstakels, “ja-maar’en” en tijd- en geldgebrek heen kunt manouvreren en vanuit een nieuw perspectief aan zelfzorg gaan doen.
Lees ook: het geheim van een harmonieuze dag met (je) kinderen
Vragen die je jezelf kunt stellen voor opvoedingsinzichten
Waar loopt het vast en waar/wanneer stroomt het wél?
Als je tegen een (opvoedings)probleem aanloopt, heb je vaak de neiging om te focussen op dat probleem: daar waar het vast loopt. Terwijl het vaak veel beter werkt om te kijken naar waar en wanneer het (nog) wel stroomt. Ik deed hiervoor inspiratie op in het luisterboek “Het goedgeleefde leven: De 6 geheimen van een 103 jarige arts”. Dit boek (en duizendende andere boeken) is 30 dagen gratis te luisteren op Storytel.
Klein voorbeeld: mijn jongste heeft moeite om in de ochtend op tijd klaar te zijn met ontbijten en klaarmaken voor school. Ik probeerde een vaste routine, pictogrammen, een beloningssysteem… Het bleef een worsteling. Toen vroeg ik mezelf af: wanneer stroomt het wel? Als ze in haar fantasiewereld zit, want ze is (was) een kleuter! Dus in plaats van: “Kom nou! We komen te laat!” werd het: “Oke! Je bent een puppy, de allersnelste puppy ter wereld! Sneller dan Skye! Hoe snel kan de puppy haar schoenen aantrekken!?” En voila! Mijn kleuter/puppy stond binnen no time klaar voor vertrek.
Wat heeft hij/zij/die ander/jijzelf nodig?
De vraag waarmee het begon. Als je het lastig vindt om hier antwoord op te krijgen, probeer dan dit: voordat je gaat slapen, stel je jezelf voor aan wie je deze vraag wilt stellen. Bijvoorbeeld je zoon. Doe je ogen dicht en stel hem je helemaal voor: hoe hij eruit ziet, hoe hij beweegt, praat, zijn interactie met anderen. Neem hier even goed de tijd voor. Als je een zo helder mogelijk innerlijk beeld hebt van je zoon, vraag dan “wat heb je nodig?”. Leg pen en papier naast je bed en schrijf het eerste dat in je opkomt, als je de volgende ochtend wakker wordt, op. Of het nou een droom is, een gedachte, een ingeving, een paniekaanval of een boodschappenlijstje is: maakt niet uit. Schrijf het op.
Wat is ieders rol binnen het gezin?
Observeer je gezinsleden. En ja, daar val jij zelf ook onder. Wat is de rol van ieder individu? Hoe reageren ze op elkaar? Hoe versterken deze patronen en rollen elkaar? Waar loopt dat op rolletjes? En waar belemmert het de boel? Herken je deze gezinspatronen uit je eigen ouderlijk gezin en/of die van je (ex)partner? Als je gescheiden bent en co ouderschap hebt (en je kunt hier inzicht in krijgen): hoe verloopt het bij je ex? Hebben de kinderen daar andere rollen? Waar heeft dat mee te maken?
Hoe kan ik tijd en ruimte voor zelfzorg gaan inplannen?
Ik kom zo gauw mogelijk terug met een blog die compleet gewijd is aan zelfzorg voor (alleenstaande) moeders, vaders en verzorgers. Dus als je nog geen antwoord hebt op deze vraag, weet dat er binnenkort meer inspiratie aankomt! Maar misschien helpt het alvast om een lijstje te maken met dingen die jij ervaart als zelfzorg. Dat hoeven niet de dingen die je in een tijdschrift ziet staan te zijn – zoals met een glas wijn en een masker op je snoet Netflix te kijken – of dure dingen, zoals naar de kapper, de sauna, een week alleen op vakantie. Uiteraard mag je deze dingen ook op je lijstje zetten! Maar ga vooral bij jezelf te rade, wat voor jou ultieme zelfzorg is. Misschien is het een avondwandeling met een luisterboek in je oren, de dag in stilte en alleen beginnen, douchen met de deur op slot of in je eentje boodschappen doen. Wat je alvast kunt toepassen, doen! En bewaar de rest van je lijstje voor de volgende blog.
Tot slot! Een van mijn grootste tips voor mentale, emotionele en fysieke gezondheid, die ook een hele positieve invloed zal hebben op je ouderschap, opvoeding en pedagische aanpak is: schrijven. Schrijf iedere dag. In een dagboek, schrijfboek, journal – hoe je het maar wilt noemen. In deze blog vind je 7 schrijfoefeningen, om je op weg te helpen!
