Ongeveer een jaar geleden, op 12 april 2023, stapte ik voor het eerst in mijn leven een koud meer in. Enkele maanden daarvoor deed ik mijn eerste Nieuwjaarsduik, in de zee. En dat was zo leuk – het gaf zo´n enorme spike aan mijn ziel en lichaam – dat ik gelijk wist: dit smaakt naar meer. Dus toen een vriendin vroeg of ik wilde cold dippen was mijn antwoord gelijk “ja”. Niet omdat het me lekker leek of “bij mij past” – ik ben opgegroeid in de Tropen, was tot de zomer van 2023 nog nooit verder dan mijn knieen de Nederlandse zee in geweest en had al sinds mijn jeugd last van thalassofobie. Maar omdat het zó ver buiten mijn comfort zone lag en zó niet “mijn ding” was, dat ik heel benieuwd was wat het me zou brengen als ik het aan zou gaan. De afgelopen 5 maanden hebben we een wekelijkse cold dip gedaan, in een mooi meer. Door regen en wind, met -5 graden en prachtig opkomende zon. Dit is wat het me heeft gebracht…
Wat is cold dippen?
Twee jaar geleden had ik er nog nooit van gehoord. Koud water dippen. Cold dippen. Cold plunges. De eerste keer dat iemand me vertelde dat dit een ding is – vrijwillig ijskoud water instappen en daar enkele minuten in doorbrengen terwijl je rustig doorademt – verklaarde ik alle cold dippers unaniem voor gek. Als je mij had medegedeeld dat ik dit nu wekelijks zou doen, zou ik keihard gelachen hebben. IK? NOOIT! Ik háát kou, ik ben doodsbang voor alles wat er onder het wateroppervlak leeft en o ja, had ik al gezegd dat ik kou haat?
Niet mijn ding
De eerste 14 jaar van mijn leven heb ik op een Caribisch eiland gewoond, waar het altijd 30+ graden is en als de zee kouder dan 27 graden was ik er écht niet instapte. Als kind ontwikkelde ik een angst voor haaien (heel handig als je op een Caribisch eiland woont), die met mij opgroeide tot de status van fobie en zich uitbreidde naar alle andere wateren. Omdat je in Nederland niet kunt zien wat er onder het wateroppervlak gebeurt, ging ik nooit een meer of zee in. Ik vond het eng, goor en koud. De kou was een van de andere Grote Dingen, toen ik emigreerde naar Nederland. De eerste 15 jaar heb ik het chronisch koud gehad. Het duurde “even” voor ik me leerde kleden en weren tegen en overgeven aan de kou.
Ik vertel dit allemaal omdat de eerste reactie van veel mensen op cold dippen is: dat lijkt me vréselijk! dat is écht niks voor mij. je bent gek. Ik snap die reactie. Ik was die reactie. En je mag aan die reactie vasthouden als een boei in een warm bad: je hoeft van mij nooit een koud meer in te stappen als je dat niet wilt. Ik schrijf dit artikel niet omdat ik je wil overhalen, enkel om te delen hoeveel het mij heeft gebracht, ondanks dat ik van nature geen ijsbeer ben. Ik ben zelfs, als thalassofobisch Tropenkind, de antithese van cold dippen. En toch ben ik nu, een jaar sinds mijn eerste dip, maar zeker aan het einde van ons eerste complete cold dip seizoen, groot fan.
Kalm onder stress
Bij een Nieuwjaarsduik hol je gillend en dollend en licht katerend de zee in, al dan niet met een groep andere enthousiastelingen, neemt een korte duik en rent er weer uit. Bij cold dippen creeer je een hele andere situatie en sfeer. Je probeert de rust, kalmte en ontspanning te bewaren, ondanks dat je lichaam onder grote stress (kou) staat. Je bereidt je mentaal voor, blijft rustig ademhalen, ook en juist als je eenmaal ondergedompeld zit. Net als bij yoga gaat het niet om hoe lang of perfect je het doet, maar dat je je ademhaling onder controle hebt. Door rustig te blijven ademhalen vertel je je lichaam – dat van nature wil reageren met WAT DE F**K DOE JE MET ME DIT IS IJSKOUD AAAAAAAA – dat het oké is. Dat er geen sprake is van een stressvolle situatie, maar dat je kalm kunt blijven. Vertaal dat naar je dagelijks leven, waarin je lichaam heel vaak automatisch (en onbewust!) op bepaalde situaties reageert met een aangeleerde stress reactie, waardoor je hoofd en gedrag ook op hol slaan, waar je lichaam dan ook weer op reageert, etc. etc. en je hebt de essentie van het cold dippen te pakken. Je doorbreekt die vicieuze kettingreactie, met een drastische maar effectieve mokerslag.
Maar waarom dan cold dippen?
Waarom zou je een ijskoud meer, bad, watertje of zee instappen? Het is zoals ik hierboven beschreef, een manier om met stress te leren omgaan. “Oke nice, Kari. Ik ga wel op een yoga mat zitten dan. Of desnoods op een spijkermat. Maar in ijskoud water?? No thanks” Oke, fair enough. Er zijn genoeg manieren om met stress te leren omgaan, waarbij je niet jezelf hoeft onder te dompelen in water terwijl het buiten -5 graden is. En ik juich ze, zolang ze niet tegelijkertijd (zelf)destructief zijn, allemaal toe. Er kleven echter nog een aantal andere positieve gevolgen aan cold dippen. Het is bijvoorbeeld niet alleen een manier om grip te krijgen op stress reacties, maar ook op een van de akelige zusjes van Stress: Angst. Daarover later meer. Want er zijn ook fysieke (gezondheids) redenen om te cold dippen. Het schijnt een positief effect te hebben op je imuumsysteem, weerstand, doorbloeding, stofwisseling en hormoonhuishouding. Als je daar meer over wilt weten, raad ik je aan om een boek te lezen of luisteren van iemand die “er echt op zit”. Want ik ben geen arts of wetenschapper. Ik heb me ingeluisterd op Storytel (hier 30 dagen gratis), ingelezen op het internet en ingekeken op YouTube.
Doe je eigen onderzoek. Lees, kijk en luister je in. Overleg met je huisarts, zeker en absoluut als je bepaalde ziektes of kwetsbaarheden hebt, medicijnen gebruikt, nog niet volwassen of juist al goed op leeftijd bent. Je moet helemaal je eigen, weloverwogen en goedinformeerde keuzes (kunnen) maken en volledig achter je eigen keuzes kunnen staan voor je gaat cold dippen.
Hé wat een mooie hond
1 november 2023 begonnen mijn vriendin en ik aan wat ons eerste echte cold dip seizoen samen werd. We gingen er open in: we kijken hoe het bevalt, bekijken per dip of we doorgaan en hoe lang we dit “volhouden”. Het voordeel van mijn eerder beschreven kou-baseline is, dat ik er zonder verwachtingen of ego instapte. Ik was vooral heel erg nieuwsgierig. Dat kwam omdat, na een handjevol dipjes in het voorjaar van 2023, al heel snel de eerste voordelen zichtbaar werden. Dat kwam als een onverwachte verrassing. Toen ik 10 jaar was, ben ik gebeten door een hond. In mijn bovenlip. Het litteken zit er nog steeds en voor altijd. Ik heb toen (logischerwijs) besloten dat honden eng, niet te vertrouwen en gevaarlijk zijn en vermeden moet worden. 25 jaar later zaten die angst en bijbehorende overtuigingen nog altijd even diep gegrafeerd in mijn ziel als het litteken in mijn huid. Door het cold dippen veranderde er echter heel snel iets. Tijdens onze wandelingen na het dippen, merkte ik dat mijn normale angst- en stress reactie op langslopende honden niet meer de oude was. Ik voelde me minder bang en na drie sessies betrapte ik mezelf zelfs op de gedachte “hé wat een mooie hond!”. Dat zou een aantal jaren geleden net zo ondenkbaar zijn geweest als het idee om in een donker, koud meer te stappen waarvan je de bodem niet kunt zien. Die connectie, tussen cold dippen en angsten, wilde ik nader onderzoeken, tijdens dat nieuwe cold dip seizoen. Want hoewel ik heel wat oude overtuigingen en angsten heb opgeruimd, in de eerste 12 maanden na de scheiding, had ik nog wel wat restjes weg te schrapen…
Koud douchen
Om het cold dip proces te ondersteunen, mezelf meerdere momenten in de week te laten wennen aan de kou en omdat ik het – tegen alle verwachtigen in – super fijn vind, ben ik tegelijkertijd met het koud dippen ook begonnen met koud douchen. De eerste keer stond ik er hupsend en puffend onder. Inmiddels sta ik helemaal chill onder de koude douche en weet ik dat ik me daarna altijd beter voel. Ik voel ook aan wanneer ik het niet moet doen (bijvoorbeeld als mijn lichaam op is van ongesteld zijn of als mijn weerstand laag is) en hoe lang ik eronder wil staan (in het begin gebruikte ik een timer, maar tegenwoordig nooit meer. Ik sta er denk ik tussen de 60 en 120 seconden onder). Koud douchen kan een fijne manier zijn om te oefenen. Een “laagdrempeliger” begin. Of misschien je begin én eind. Want zooals ik al zei: je moet helemaal niks. Wie weet is koud douchen meer dan genoeg voor jou om positieve gevolgen te gaan ervaren en laat je het dobberen in natuurwater over aan de eendjes. Alles is oke. Het gaat erom dat je ontdekt wat bij jou past.
Onze ritueeltjes bij het cold dippen
Mijn vriendin en ik hebben zo onze ritueeltjes opgebouwd de afgelopen 5 maanden. Soms proberen we wat uit, soms komt er wat bij, soms laten we iets los. Ik denk dat we er allebei heel open in staan. Het water is te koud om je vast te houden aan rigide regels of grote ego’s. Wel zijn er bepaalde dingen die je kunt doen om het veiliger en prettiger te maken en er zoveel mogelijk uit te halen. Onze rituelen helpen ons daarbij. Ik deel ze, zodat je inspiratie op kunt doen voor jouw eigen proces!
- We gaan samen. Het is heel fijn om cold dippen te kunnen delen met een of meerdere mensen die je vertrouwt en leuk vindt. Het samen zijn steunt en motiveert en ervaringen uitwisselen verdiept je proces. Ik ben heel dankbaar dat ik deze ervaring kan delen met een dierbare. Maar het is ook belangrijk voor de veiligheid. Ik raad het je af om in je eentje een koud meer in te stappen. Als er iets gebeurt, kan niemand je eruit trekken en adequaat ingrijpen.
- We doen ademhalingsoefeningen. Voordat we het water ingaan doen we ademhalingsoefeningen. We hebben gekozen voor een set van Wim Hof. Deze vind je op YouTube en duurt ongeveer 10 minuten. Ik ben ook wel eens zonder ademhalingoefeningen het water ingestapt en ik had het niet perse kouder, dus ik heb geen empirisch bewijs dat deze oefeningen fysiek noodzakelijk zijn. Maar het helpt mij om me mentaal voor te bereiden op de cold dip.
- We hebben hulpmiddelen. Na een aantal dipjes heb ik slippers toegevoegd als hulpmiddel. Zo voelen mijn voeten iets minder koud als ik het water uitkom. Mijn vriendin koos ervoor om, toen het diep winter was, surfschoentjes te dragen en haar handen buiten het water te houden. We dragen allebei een muts. En ik drink heet water of thee als ik ben aangekleed. Ik kleed me altijd in laagjes wol na het dippen en heb deze winter ook geinvesteerd in een heel goede winterjas.
- We gaan rustig zitten in het water. Het voelt voor mij als een meditatieve ervaring. We wandelen rustig het koude water in, laten ons zakken, laten de kou, gevolgd door de ontspanning over ons heen komen, focussen op onze rustige ademhaling en de mooie natuur, staan weer op en wandelen er ontspannen uit. Het hele gebeuren duurt ongeveer 2 minuten en de stilte, kalmte en rust om ons heen heeft haar weerspiegeling op onze ademhaling en staat van zijn.
- We maken een wandeling. Als we tijd hebben, maken we na afloop een wandeling door de natuur. Dit is een fijne manier om op te warmen na de koude dip. Maar ik vind het ook een heel fijn moment om bij te praten, ervaringen en inspiratie (boeken, podcasts, ideeen) te delen, te horen hoe het met mijn vriendin gaat, te delen wat mij bezig houdt, te genieten van de mooie natuur.
Intenties
Tijdens de jaarwisseling deed ik, samen met mijn vriend, een nieuwjaarsduik. Net als het jaar ervoor deed ik dit in zee en met een vaag omlijnd idee van mijn goede voornemens voor 2024 in gedachten. Gillend en lachend renden we erin, plonsden wat rond en holden er dollend weer uit. Het was een hele andere ervaring dan het cold dippen. Ik vond allebei om verschillende redenen een fijne ervaring. Maar de nieuwjaarsduik bracht me op het idee om met bepaalde intenties de cold dips in te gaan. Als ik bijvoorbeeld ergens mee zit, een vraag heb, een voornemen of iets wil loslaten, dan denk ik daar van te voren even aan of noem ik het tegen mijn vriendin en dan neem ik het mee het water in. Vaak vergeet ik het weer zodra ik in het water zit omdat het zo koud is dat ik aan niks denk. Maar soms sta ik er ook in het water bewust bij stil. In allebei de gevallen vertrouw ik erop dat mijn vraag, intentie, uitdaging of verlangen door het water wordt gedragen, gevoed of uit meegenomen wordt. Het is iets wat je kunt uitproberen. Ik vind het heel prettig. Dus wellicht brengt het jou ook iets of voegt het weer een nieuwe dimensie toe aan je cold dip proces.
Wat cold dippen mij heeft gebracht de afgelopen 5 maanden
De afgelopen twee jaar heb ik veel oude, vastgeroeste overtuigingen en angsten losgelaten. Overtuigingen over wat ik niet kan en durf, waar ik bang voor ben, wie ik ben, wat ik “nóóit” zou doen… Als je eenmaal begint met het uitdagen of lospulken van die overtuigingen ontdek je niet alleen dat het merendeel bullshit is – passend bij ervaringen en angsten uit het verleden en niet bij wie je nu (aan het worden) bent – maar ook een proces is met eindeloos veel lagen. Iedere laag die je verwijdert motiveert en inspireert weer om andere angsten en overtuigingen uit te dagen en deels of volledig los te laten. Voor mij is het cold dippen op zichzelf al het loslaten van oude overtuigingen (ik haat kou) en angsten (ik durf niet het water in). Maar het heeft ook als katalysator gewerkt voor allelei andere overtuigingen, angsten en intenties.
Iedere keer dat ik het meer instapte overwon ik iets. Ik voelde me kwetsbaar maar krachtig, sterk en gezond en: dankbaar. Dankbaar voor mijn lichaam, dankbaar voor de natuur, dankbaar voor het samen zijn en delen van deze ervaringen met iemand die mij dierbaar is. Het hielp me om steeds meer gezonde keuzes te gaan maken voor mijn lichaam en leven. Cold dippen geeft ook een kick, of een boost. Een lichamelijk en een mentaal emotionele. In de meest positieve zin. Het heeft veel gedaan voor mijn mentale gezondheid in de koude, donkere wintermaanden. Als ik worstelde met ingewikkelde gevoelens, zoals jaloerzie of onzekerheid, of levensvragen, nam ik ze mee het water in. Give it to the water, zingt een van mijn favoriete artiesten, Debbie.
Een van de besluiten die ik bijvoorbeeld heb genomen met behulp van het cold dippen en de gesprekken met mijn vriendin aan het meer is stoppen van alcohol drinken. Binnenkort tik ik de 3 maanden aan en dan zal ik een blog delen waarin vertel waarom ik ben gestopt, hoe ik ben gestopt en wat dat mij heeft opgeleverd.
Ik ben van nature iemand die veel nadenkt over het leven, de betekenis van bepaalde ervaringen, de ontwikkeling van processen en relaties. Misschien is cold dippen voor jou gewoon iets wat fijn is. Wat je doet voor je gezondheid. Je synapsen een keer per week even lekker openknalt. Het hoeft allemaal niet duizend lagen te hebben. Je hoeft niet al je overtuigingen uit het verleden aan te gaan. Je hoeft ook niet teleurgesteld te zijn als je met net zoveel angsten het water uitstapt als instapt. Dit is mijn ervaring. En ik hoop dat het je inspireert tijdens jouw proces, zowel op de kant en in de diepte.
Een seizoen afsluiten en komende maanden
Ons eerste cold dip seizoen zit er bijna op. Eind deze maand hopen we onze laatste dip te doen. We gaan er even bij stil staan. Misschien ontstaat daar dan weer een fijn ritueeltje. En daarna is het wat mij betreft écht lente. Ik wil iets blijven doen de komende maanden. Wat, dat moet nog een beetje vorm krijgen. Maar de combinatie van natuur, water en samen zijn voelt heel goed. Een mental health check in – hoe fijn is dat om te hebben iedere week! Bij de lente en zomer denk ik, in tegenstelling tot de ingetrokkenheid, rust en stilte van de winter, aan uitbundige groei, warmte, een kleurrijk bestaan: reuring. Dus misschien een wekelijkse fietstocht (op de racefiets wellicht?) naar het strand en een dolle plunge in de zee. Gevolgd door een stevige wandeling op blote voeten door het zand, omringd door de zeewind en het geluid van de golven, de zon op mijn snoet…
Een nieuw seizoen
Als je kleine kinderen hebt herken je dit vast. Ze komen enthousiast naar je toe gerend, in de speeltuin of in de keuken. Ze hebben iets in hun handen, een klein papieren hartje van goud, gevonden op straat, vier stukjes papier kunstig op elkaar geplakt met 6 liter lijm, een schelp, een steen, een tak – een schat. En ze hebben jou gekozen om het mee te delen. Het is geen cent waard: het is onbetaalbaar. Het is kwetsbaar geluk, het is verwondering voor eenvoud en complexiteit, het is dankbaarheid voor het bestaan. Zo heb ik de afgelopen 5 maanden in en aan het meer ervaren. Als kleine briefjes dankbaarheid, die ik heb mogen ontvangen en met zorg en liefde opberg in een kistje. Of we nu doorgaan volgende herfst of niet, dit kistje koester ik voor altijd.
