Deze blogpost schuif ik al maanden voor mij uit in mijn blog planning: milieuvriendelijke kleding shoppen bij grote ketens en webshops. Kan dat? Hoe milieuvriendelijk zijn de “bewuste keuzes” bij deze grote ketens en merken? Waar moet je op letten? Is het echt groen? Is het een goede ontwikkeling? Raad ik het aan? Hoe is de kwaliteit? Allemaal vragen die ik regelmatig krijg en ik snap de vragen, want het zou milieubewust shoppen een stuk makkelijker maken als je dat gewoon bij grote ketens kunt doen. Daarom ben ik er eindelijk ingedoken. In deze blog geef ik antwoord op al deze vragen.

Shoppen bij grote ketens

Ik doe het al jaren niet meer: shoppen bij grote ketens. H&M, Mango, Bershka, Zara, noem maar op – ik koop er al heel lang geen kleding meer. In 2013 begon ik met het opbouwen van mijn duurzame kledingkast. Ik besloot alleen nog maar te investeren in kwalitatieve stukken die een leven lang of op z’n minst een paar decennia meegaan. In mijn kast is geen ruimte voor “fast fashion”. De aarde lijdt onder deze manier van kleding produceren en consumeren: het kost immens veel grond, water en brandstof om te produceren, de productie en het vervoer vervuilen de aarde, het water, de lucht, de longen van de mensen die er werken en de afvalberg van al die modegrillen wordt alsmaar groter en groter.

Een duurzame kast met milieuvriendelijke kleding

Er zijn tal van redenen te bedenken om te stoppen met fast fashion en te beginnen met het opbouwen van een duurzame kledingkast met milieuvriendelijke kleding (of milieuvriendelijkere). Behalve het milieuaspect geeft het ook veel meer rust & voldoening: in plaats van ieder seizoen meerdere, nieuwe stukken aan te schaffen die daarna niet meer “in” zijn of flets, faal of stuk zijn, koop je hooguit 3 of 4 keer per jaar één prijzig, maar tijdloos & duurzaam item waar je de komende tientallen jaren blij van wordt. Grote ketens draaien niet op deze duurzame mentaliteit. Ze verdienen aan modegrillen, aan het nieuwe seizoen, aan korte termijn geluk en “koopjes”. En dan zijn er nog de arbeidsomstandigheden van medewerkers van veel grote kledingketens: de meeste bedrijven zijn pas de afgelopen jaren onder grote maatschappelijke druk gaan geven om de handen, longen en families van de mensen die de kleding maken. Niet echt een industrie die ik graag steun dus.

Maar…

De aflopen jaren komen steeds meer van deze grote ketens met duurzame opties. Op de labels van deze milieuvriendelijke kleding staat “consious” of “verantwoord” of “commited” of “join life”. Hoe groen zijn deze labels? Gaat het alleen maar om een schoon geweten? Doen ze het onder maatschappelijke druk? Is het een manier om nog meer winst te behalen? Kun je nou echt verantwoord shoppen bij deze ketens?

Een positieve kijk op deze ontwikkelingen

Ik ben een optimist en zie daarom in eerste instantie graag een hoop groene voordelen aan de inspanningen van bedrijven als H&M, Zara, Berschka, Oysho, Hema en Mango.

• Grote ketens hebben veel geld. Geld dat ze kunnen steken in een heleboel nutteloze en milieuvervuilende dingen, maar ook geld dat ze kunnen steken in innovatief onderzoek, efficiënte productieprocessen en grootschalige veranderingen die de aarde ten goede komen. Als een bedrijf als H&M volledig vergroent – haar materialen, productieproces, verpakking, vervoer én winkels -, heeft dat enorm veel impact: de hoeveelheden water, grond, CO2 uitstoot en plastic verpakkingen die worden bespaard zijn gigantisch. Maar denk ook aan kleding inzamelen, wat bij de meeste van deze grote ketens kan: ze kunnen een belangrijke rol spelen in het circulair maken van de kledingindustrie.
  
• Grote ketens bereiken veel mensen. Als ik door de Kalverstraat of Nieuwednijk loop, kan ik ongeveer 99% van de winkels overslaan, omdat het niet past bij de eisen die ik stel aan duurzame kleding. Maar de winkelstraten staan wel vól met deze winkels, dus dat betekent dat het gros van de mensen er wél koopt. Als deze winkels vergroenen, bereiken ze daar dus een gigantische groep mensen mee die misschien niet persé zelf op zoek gaat naar duurzame alternatieven of het misschien zelfs niet kan schelen of een kledingstuk milieuvriendelijk is geproduceerd of niet.
  
• Critici zullen misschien zeggen dat deze bedrijven alleen veranderen onder druk: ze moeten wel. Of: ze zien dat steeds meer mensen milieuvriendelijk willen en dus springen ze op een commerciële groene wagen. Of: de groene claims zijn leeg, het zijn marketingtrucs. Op dat laatste zal ik straks ingaan. Maar over die eerste twee het volgende: de meeste bedrijven en overheden veranderen onder druk. Veranderen is nou eenmaal lastig. Kijk naar je eigen leven: vind jij het gemakkelijk om je auto, je vlees, je kaas, je vliegreizen, je droger, je middagjes shoppen in te ruilen voor een milieuvriendelijker bestaan? Dat het onder druk gebeurt is helemaal niet erg. Als het maar gebeurt. Bedrijven als Mango, H&M, Zara en Oysho zijn aangesloten bij The Fashion Pact – een wereldwijd initiatief om de kledingindustrie te verduurzamen.

Een kritische kijk op milieuvriendelijke kleding bij grote ketens

In theorie ben ik dus enthousiast als grote bedrijven groene ontwikkelingen doormaken en milieuvriendelijke kleding lijnen uitbrengen. Uiteindelijk (lees: binnen nu en 10-20 jaar) moet iedereen. Iedereen. We moeten allemaal veranderen. Tenminste, als we onder de 2 graden opwarming van de aarde willen blijven. Dus natuurlijk juich ik bedrijven die verantwoordelijkheid nemen toe. Ook als het onder maatschappelijke, politieke of juridische druk gebeurt. Maar dat neemt niet weg dat ik niet kritisch blijf kijken naar deze veranderingen, ontwikkelingen, het tempo en de producten die dat oplevert. Want er schuilen nogal wat gevaren in deze commerciele vergroening.

• Er worden hoge eisen gesteld aan milieuvriendelijke kleding. Om aan een keurmerk te voldoen, moet een bedrijf door flink wat groene hoepeltjes springen. Dat kost tijd en geld. Als een nieuwe seizoenscollectie snel op de plank moet liggen en aandeelhouders tevreden moeten blijven, is het misschien makkelijker om een paar hoepeltjes over te slaan of zelf een paar hoepeltjes te kopen en daar omheen te dansen. Een legitieme vraag om te stellen is: wordt er daadwerkelijk voldaan aan alle eisen? Haalt de keten de kwaliteit en standaard van echte milieuvriendelijke kleding niet naar beneden? Wordt er ergens water bij de wijn gedaan om toch de “nodige” winst te behalen?
  
  Een manier om antwoord te krijgen op deze prangende vragen is door de duurzaamheids-policies van je favoriete ketens goed door te lezen. Bedrijven als ZARA, Berschka en Oysho vallen allemaal onder hetzelfde moederbedrijf, dus dat leest snel weg. Maar houd er wel rekening mee dat deze teksten zijn opgesteld door knappe marketingmensen en juristen. De jaarrapporten geven een iets beter beeld, maar het is vaak ook een flinke lap tekst, als je je er goed in wilt verdiepen. Een snelle en objectieve manier is je favoriete merk door de brand directory van Good on You te gooien. Dan zie je snel hoe ze scoren op het gebied van arbeidsomstandigheden, milieu en dierenleed. Spoiler alert: de grote ketens hebben nog een lange weg te gaan.
  
• Wat wordt er precies beweerd? Het is altijd goed om te kijken naar wat er precies op het label en op de website van de keten staat. Zo verkoopt Hema bijvoorbeeld “responsible cotton” én biologisch katoen. Als je “responsible cotton” op je labeltje ziet staan, met een prachtig groen blaadje erbij, denk je tijdens het ff snel-snel sokjes voor je baby kopen “o fijn het is milieuvriendelijke kleding”. Maar als je gaat lezen op de website van Hema zie je dat er nogal een groot verschil is tussen “responsible” en echt biologisch katoen. Maar ook de “conscious” lijn van H&M is vooral dat: milieubewust. Niet persé milieuvriendelijk: slechts 50% van de materialen in conscious kleding moet biologisch katoen of gerecycled polyester bevatten wil het van H&M als “bewust” worden gekenmerkt . Zo word je als consument snel verleid in het denken dat iets groen is, terwijl het eigenlijk alleen maar een eerste stap is op het groene pad van het bedrijf.
  
• Dan zijn er nog een aantal andere dingen die je moet overwegen, als je een echte groene keuze wilt maken. Ten eerste: wat wil jij? Wat zijn jouw waarden? Wil je een bedrijf steunen dat niet over de gehele linie milieuvriendelijk te werk gaat? Of steun je liever een bedrijf dat zich volledig inzet om circulaire en milieuvriendelijke kleding te ontwerpen en produceren? (Er vallen heus wat argumenten aan te dragen voor de eerste keuze, want jij & ik doen ook niet alles perfect groen, maar dat betekent niet dat we er niet toe doen). Ook belangrijk om te weten: de milieuvriendelijk kleding van die grote ketens wordt nog wel in plastic verpakt en komt vaak met plastic hangertjes. Ook is er bij deze grote bedrijven veel afval in het productieproces en van onverkochte kleding. En tot slot: vind je het belangrijk om familiebedrijven en kleinere initiatieven te steunen of vind je toegankelijkheid (gemakkelijk shoppen in de stad of online) belangrijker?

Mijn ervaring met de milieuvriendelijke kleding van Mango Committed

Ik besloot voor dit artikel niet alleen in de duurzaamheids policies van de grote ketens te duiken, maar ook de kwaliteit van de kleding te testen. Zoals ik al schreef in de inleiding is het flink wat jaartjes terug dat ik iets kocht van een van deze ketens, dus ik dacht “dit kan een heel vlot artikel worden als de kwaliteit flut is”. Ik was ook gewoon nieuwsgierig: hoe voelt deze kleding, in vergelijking tot de duurzame kleding in mijn kast? En ook: welke prijskaartjes hangen eraan?

Ik besloot via Zalando te bestellen, omdat deze webshop altijd helder aangeeft of iets duurzaam is en ik gemakkelijk kan selecteren op materialen. Ik koos een broek en een blouse uit, beiden van 100% linnen, van de Committed collectie van Mango. Mango scoort slecht op duurzaamheid bij Good on You (slechter dan bijvoorbeeld H&M), maar de score was voor het laatst bijgewerkt in juni 2018 en ik had zojuist een hele avond besteed aan het lezen van hun duurzaamheidsrapport van 2019, dus ik besloot ze een kans te geven. Het kostte geel bal: nog geen 30 euro voor een broek en nog geen 26 euro voor een blouse. Van 100% linnen! (alarmbel 1) Het kwam in plastic verpakt (alarmbel 2). Maar…

De kleding voelt zacht en fijn en het valt prettig. Ik vind de kleuren en de ontwerpen mooi: het is oprecht mooie kleding. Of het net zo lang meegaat als mijn linnen jurk van een duurzaam merk weet ik natuurlijk nog niet. Maar het voelt niet als een miskoop. Het voelt overigens ook niet direct echt als een duurzame aankoop.

Mijn eindoordeel over milieuvriendelijke kleding van grote ketens

Als ik mijn eigen waarden volg en antwoord geef op de vragen die ik je heb gesteld in deze blog is mijn persoonlijke conclusie in eerste instantie: nee, milieuvriendelijke kleding – collecties shoppen bij grote ketens is voor mij niet (meer) duurzaam genoeg. Ze hebben hun eerste stappen gezet en dat is mooi, maar het moet beter. Veel beter. Ik heb mezelf echter ook de kritische vraag gesteld of ik deze Committed lijn van Mango zou promoten in een samenwerking. Ik moest eerlijk bekennen dat ik dat zou doen, omdat ik – zoals ik hierboven al aangaf – het aanmoedig als bedrijven groene stappen zetten. Daarom werk ik met enige regelmaat met zulke bedrijven samen. Ook al kies ik zelf inmiddels voor een nog duurzamer alternatief, wil ik dat mijn blog ten alle tijde instapmogelijkheden biedt voor iedereen die groener wil leven, ongeacht waar je je nu bevindt op je groene pad. Groen leven is toegankelijk en dat wil ik het liefst van de daken schreeuwen. En vanaf het dak van een H&M of een Mango bereik je best veel mensen.

Als je dus nog geen duurzame kleding koopt, een klein budget hebt voor kleding of nog nooit hebt nagedacht over milieuvriendelijke kleding, zou ik deze bewustere keuzes van de grote ketens wel degelijk aanbevelen. Want het is gemakkelijk (want overal verkrijgbaar), laagdrempelig (want goedkoop) en verleidelijk (want best mooi).

Maar ik probeer zelf zoveel mogelijk te kiezen voor merken die zich volledig richten op duurzaamheid, recycling en circulaire kleding. Simpelweg omdat die mogelijkheid er is. Net als dat er volwaardige alternatieven zijn voor vees, vis en kaas, zijn er volwaardige alternatieven voor fast fashion. Het is simpelweg een afweging die je voor jezelf moet maken: wat vind ik belangrijk? Wat is voor nu haalbaar? Ik zal binnenkort een update maken van mijn favoriete milieuvriendelijke kleding merken, maar voorlopig vind je hier een lijst met 19 eco friendly kledingmerken en shops.