Vorig jaar was de CO2 uitstoot van ons gezin in totaal 9,500 kg. Dat is, volgens Milieu Centraal “tamelijk klein” in vergelijking met de gemiddelde Nederlander. Ook volgens WNF doen we het minder slecht dan gemiddeld. De gemiddelde Nederlander leeft jaarlijks alsof er 3,3 aardbollen zijn. Ons gezin alsof er 1,6 aardbollen zijn. Fijn. Maar er is er maar één aardbol! Dus ondanks dat we op de goede weg zijn, moet het beter. Als we onder de 1,5 graad opwarming van de aarde willen blijven (en dat wil je, geloof me!), zullen we allemaal moeten veranderen de komende 10 jaar. Daarom onderzocht ik voor deze blog hoe wij onze CO2 uitstoot met 50% kunnen verminderen en daarna volledig CO2 neutraal kunnen gaan leven.

Deze percentages zijn in lijn met het IPCC rapport dat stelt dat de wereldwijde uitstoot van CO2 in 2030 met 50% en in 2050 met 100% moet zijn verminderd (dus géén CO2 uitstoot over 30 jaar) willen we de planeet leefbaar houden voor onze kinderen en kleinkinderen. Maar het stopt niet bij deze “net zero emissions”. Als de CO2 uitstoot 0 is, moeten we gauw door naar een CO2 negatieve samenleving (“negative emissions”), waarbij al aanwezige CO2 wordt opgeruimd uit de atmosfeer en veilig opgeslagen, om de gezonde balans van de planeet weer te herstellen.

De CO2 uitstoot van ons gezin

Onze CO2 uitstoot is “relatief laag”, in vergelijking met de gemiddelde Nederlander, omdat we geen vlees, vis én zuivel eten, we hebben onze auto verkocht, we hebben de afgelopen 3 jaar geen vliegreizen gemaakt, we eten zoveel mogelijk binnen het seizoen en we kopen bewust. Als je al deze dingen ook doet, maar wel vlees, vis en zuivel eet, stoot je met je gezin ruim 6000 kg méér CO2 uit jaarlijks, dan wanneer je plantaardig eet. Als je ook nog eens met het vliegtuig op vakantie bent gegaan kun je dat aantal rustig nog een paar duizend kg CO2 bij optellen.

Wat wij doen, als individuen, maakt dus uit.

Maar de overheid en de bedrijven… hoor ik je denken.

“The United Nations Production Gap Report shows that the world’s planned fossil fuel production alone by the year 2030 accounts for 120% more than what would be consistent with the 1.5°C target. It just doesn’t add up.”

Een verontrustend stuk uit een recent artikel (must read) van Greta Thunsberg. Het huidige politieke en economische systeem is zo ziek, dat binnen deze manier van functioneren geen ruimte is voor het behalen van het 1,5 graad doel. Jelmer Mommers kwam tot dezelfde conclusie in “Hoe gaan we dit uitleggen“. De investeringen die nu worden gedaan door overheden in fossiele energie staan letterlijk haaks op wat is afgesproken in het klimaatakkoord in Parijs. Als je dat even laat bezinken, voel je met deze kennis tegelijkertijd de moed je in de schoenen zinken.

Maar dat is niet nodig.

Dat het systeem moet veranderen, dat staat buiten kijf. Maar het idee dat jij, als gewone burger, pas een bijdrage kunt leveren als de politiek en grote bedrijven zijn veranderd, is 100% onjuist. Sterker nog, het systeem gaat veranderen omdat jij – ja jij! – verandert. Social tipping points worden dit genoemd.

Tipping points

Misschien ben je wel bekend met het fenomeen van tipping point. Greta geeft een heel actueel voorbeeld in haar artikel. Ze bezoekt een natuurgebied in Canada: het Jasper National Park. De dennenbomen in het park zijn ernstig beschadigd, zo’n 50% staat op sterven. Dit komt door een kevertje dat normaal gesproken in de winter verdwijnt, maar door de opwarming van de aarde kan overleven, de bomen aanvalt. Een tipping point is bereikt: de bomen vallen niet meer te redden. Vervolgens zijn deze bomen vatbaarder voor bosbranden. Het roet van deze bosbranden landt vervolgens op de Athabasca gletsjer. De gletsjer wordt hierdoor donkerder van kleur, waardoor het minder goed de zon kan weerkaatsen (dit wordt het albedo effect genoemd), waardoor het ijs nóg sneller smelt dan het al deed door de opwarming van de aarde. Het gehele westerse deel van Noord Amerika is afhankelijk van de Athabasca gletsjer voor drinkwater. De gletsjer trekt jaarlijks met 5 meter terug. Opnieuw een tipping point. En weer één waarvan een toekomstig gebrek aan drinkwater slechts één van de vele ernstige gevolgen is. Want zoals je uit dit voorbeeld begrijpt is alles met elkaar verbonden.

Social Tipping Points

Een zeer recent voorbeeld van een sociaal tipping point is de dood van George Floyd. Al decennia lang worden zwarte Amerikanen systematisch gediscrimineerd en achtergesteld. Maar de dood van Floyd was een tipping point: de hele wereld kwam in actie, ging demonstreren, eiste verandering. Eén man. Een immense impact. Greta Thunsberg’s klimaatstaking is zelf ook een social tipping point. Een meisje, dat op een dag besloot te spijbelen van school en nu miljoenen mensen dagelijks bewust maakt van de klimaatcrisis, overal ter wereld praat met politici, beleidsmakers, invloedshebbers, journalisten, beroemdheden en leeftijdsgenoten in haar moedige strijd om de wereld te laten inzien dat we nú moeten handelen. Deze social tipping points – ontketent door individuen – laten zien dat wat jij doet, uitmaakt. Als jij, ik, wij, onze manier van leven aanpassen – drastisch! – gaat de politiek mee, dan gaan bedrijven mee. Ze moeten wel: 7,7 miljard mensen zijn namelijk veel machtiger dan welk instituut dan ook.

De noodzaak van CO2 neutraal leven

Volgens het IPCC hebben we nog maar 300 Gigaton CO2 hebben “te besteden” uit het wereldwijde “carbon budget” willen we onder de 1,5 graad opwarming blijven. We verbruiken wereldwijd 42 Gigaton CO2 per jaar. Dat betekent dat als we op dit tempo doorgaan, we over een jaar of 7 door ons volledige budget heen zijn en de 1,5 graden niet meer haalbaar is, met alle gevolgen van dien. Het is dus van essentieel belang dat we nú iets doen. Maar wat?

In De groene mama (oktober 2020 komt het handboek voor groen ouderschap uit) deel ik ontzettend veel tips om in ieder aspect van je leven aanpassingen te maken die zullen bijdragen aan een schonere, veiligere planeet voor je kinderen en kleinkinderen. In deze blog licht ik een paar effectieve manieren uit om per direct, drastisch je CO2 uitstoot te verkleinen.

Is CO2 neutraal leven echt mogelijk?

CO2 uitstoot compenseren

Vorige maand heb ik bijna de helft van de CO2 uitstoot uit 2019 van mijn gezin (4,63 ton) gecompenseerd, via Trees for All. Dat koste nog geen 60 euro. Om één ton CO2 te compenseren moeten 50 bomen echter een jaar lang groeien. Dus de amper 10 bomen die ik heb gekocht, om onze energierekeningen te compenseren, hebben nú nog niks gedaan. Pas als ze groot zijn, hebben ze onze CO2 uitstoot uit 2019 opgeslobberd en is ons aandeel kwijtgescholden. Bomen planten is belangrijk. Heel belangrijk. We zijn voor onze zuurstof afhankelijk van bomen. Bossen beschermen is nog belangrijker, aangezien er iedere seconde een stuk bos ter grootte van een voetbalveld verdwijnt. Dit kun je doen door naast Trees for All ook bijvoorbeeld het WNF of Greenpeace te steunen.

CO2 uitstoot verminderen

De grootste stappen die je kunt zetten, wil je je CO2 uitstoot (drastisch) verminderen zijn:

• Stap over op plantaardige voeding: stop met het eten van vlees, vis én zuivel (kaas, melk, eieren) en vervang deze producten voor volwaardige plantaardige alternatieven
• Stop met vliegen: ga dichter bij huis op vakantie
• Doe de auto weg: koop een bakfiets, neem een abonnement op GreenWheels voor noodzakelijke autoritjes en pak verder de trein (ook naar het buitenland)
• Eet binnen het seizoen: koop geen ingevlogen groente en fruit, maar eet wat er binnen het seizoen in Nederland verbouwd kan worden op natuurlijke en liefst biologische wijze
• Stop met het kopen van nieuwe spullen: meubels, kleding, wegwerpspullen, etc. Kies voor tweedehands.
• Kies voor een plastic vrij leven en stap over op zero waste opties.
• Stap over op 100% groene stroom uit Nederland en onderneem stappen om de energierekening jaar in jaar uit te verkleinen

CO2 neutraal leven

Volledig CO2 neutraal leven is nu nog niet haalbaar voor de meeste individuele burgers. Of in ieder geval verdomd moeilijk. Maar dat betekent niet dat iedere stap die je nu zet, op weg naar een CO2 neutraal leven, niet van essentieel belang is. Klimaatverandering is een crisis. De grootste crisis die de mens ooit heeft gekend. Act accordingly.

Wat gaan wij doen, op weg naar een CO2 neutraal leven

Volgens de berekeningen van WNF en Milieu Centraal ligt de grootste slag die wij als plantaardig, (in principe) niet vliegend gezin zonder auto moeten maken, op het gebied van ons energieverbruik. Bijna de helft van onze CO2 uitstoot komt door het verbruik van fossiele brandstoffen: onze energierekening moet groener. We krijgen van onze energieleverancier maandelijks rapporten over ons verbruik van de afgelopen maand versus ons gebruik een jaar eerder in dezelfde maand. Het ziet er naar uit dat we dit jaar 20-40% minder gas en elektra gebruiken dan vorig jaar.

Dit komt onder andere omdat we het afgelopen jaar veel aanpassingen hebben laten doen in onze woning zodat deze beter geïsoleerd is en er beter geventileerd kan worden en dus duurzamer verwarmd kan worden. Maar ook omdat we 5 minuten zijn gaan douchen, de droger de deur uit hebben gedaan en radiatorfolie hebben geplaatst. Nu Alela zindelijk is zal het aantal 60 graden wasjes verder afnemen en ik ben sinds 1,5 maand in gesprek met onze verhuurder over het plaatsen van zonnepanelen (een traag proces waarvoor ik mezelf regelmatig een schop onder mijn kont moet geven om door te zetten).

Zolang onze woning is aangesloten op gas, kunnen we niet CO2 neutraal leven. Ik zal nog even wachten met mijn hybride warmtepomp verhaal bij de verhuurder tot we eruit zijn gekomen met de zonnepanelen, maar het staat zeker in mijn rijtje milieudoelen. Een andere slag die we kunnen en moeten slaan, op weg naar een CO2 neutraler leven is het kopen van nieuwe spullen. Of eigenlijk: het stoppen met kopen en krijgen van nieuwe spullen. Het schrijven van deze blog heeft mij hier weer even scherp op gemaakt en gemotiveerd om ook hier nog actiever mee aan de slag te gaan en na te denken over de gevolgen hiervan voor mijn werk. Hoe dat uitpakt, dat zal ik vertellen over een paar maanden.

---

Voor nu hoop ik dat je inspiratie en motivatie hebt gevonden in dit artikel en in het artikel van Greta Thunsberg (ga het lezen!) om de CO2 uitstoot van je gezin te reduceren. Je hebt het vermogen om een sociaal tipping point te zijn: in je gezin, in je familie, je vriendengroep, op je werk, in je stad, je land, in de wereld. Grijp het aan met beide handen zodat onze kinderen en kleinkinderen veilig, vrij en prettig kunnen leven en genieten van onze prachtige planeet.