We zijn goed op weg in de herfst. Het is guur en koud, het waait en het regent. Hoewel we deze tijd van het jaar maar wat graag in het bos te vinden zijn, weer of geen weer, zijn we natuurlijk veel meer binnen dan in de zomer. We spelen veel op de speelkamer en Isaya en ik doen tal van heerlijke, kneuterige herfstactiviteiten. Alela doet mee waar dat kan en speelt anders lekker om ons heen, dat is het fijne van het klaslokaaltje. In deze blog deel ik 20 leuke, leerzame en bijzondere activiteiten voor binnen, die je deze herfst en winter kunt doen met je kinderen. Verwacht geen standaard knutsels & frutsels. We duiken voor deze herfstactiviteiten in de wereld van de weeframen, breivorken, knoopsterren en punnikwerkjes!

De knutselkast

Ik heb de knutselkast van de meiden zo ingericht dat ik goed overzicht hebt op alle spullen, maar ook gelijk inspiratie haal uit wat ik zie. Als ik de kast opentrek geeft iedere bak in de kast mij een idee om te doen met de meisjes. Dat zorgt ervoor dat er altijd inspiratie is, ook al voel ik dat zelf eventjes niet. Ook voor Isaya is het fijn, omdat ze zelf activiteiten kan kiezen aan de hand van de bakken.

de dichter in de zomer verlangde naar de herfst.

dan staat er op zijn blaadjes: 

de natuur is op zijn sterfst.

Fay Lovsky & Harrie Jekkers

Kneuterige herfstactiviteiten

Per activiteit heb ik erbij gezet vanaf welke leeftijd het ongeveer geschikt is. Als je spullen ervoor nodig hebt, heb ik zoveel mogelijk gelinkt naar dezelfde webshops, zodat je niet van verschillende webshops hoeft te bestellen (scheelt weer voor de planeet en voor verzendkosten! Voor sommige activiteiten heb ik gelinkt naar YouTube filmpjes die mij hebben geholpen om de activiteit te leren. Ik zoek altijd eerst uit hoe het moet en daarna ga ik met Isaya aan de slag.

1. Pomponnetje (4+)

Dit is een activiteit die ze op de vrije school in de kleuterklas doen. De jongste kleuters beginnen met een pomponnetje. Daar werken ze enkele maanden aan en als die af is mogen ze overgaan op een weefwerkje (zie hieronder). Verwacht dus niet dat je kind het werkje in een middag afheeft (mag natuurlijk wel): het is prima om weer even weg te leggen en later op te pakken. Pomponnetjes zijn ook heel leuk om te maken als cadeautjes, bijvoorbeeld voor vriendjes/vriendinnetjes of als afscheidscadeautjes op een verjaardag, daarom mogen ze niet ontbreken in deze lijst met herfstactiviteiten! Hier vind je een filmpje hoe je een pomponnetje maakt.

2. Weefwerkje (4+)

Weven met een weefraam is het tweede werkje waar kleuters op de vrije school gedurende een langere periode aan werken. [Door de lockdown werkte Isaya zowel op school als thuis aan een weefwerkje] Je kunt het opzetten met de deksel van een schoenendoos of een weefraam kopen. Ook dit is een activiteit die je na een 10-60 minuten (afhankelijk van de leeftijd van je kind) weer even weglegt en later weer oppakt. Als het weefraam helemaal vol is kun je bijvoorbeeld een tasje maken van het weefwerkje.

3. Vlechten (4+)

Een van die herfstactiviteiten om lekker bij weg te dromen voor kleuters. In het begin vraagt het flink wat concentratie, maar als ze het eenmaal “in de vingers hebben” gaat het vanzelf en kunnen ze vlechten maken voor in hun haar, haarbandjes, kettingen, armbandjes, riempjes, bandjes voor tasjes, noem maar op. Maak het uiteinde van de draden of het wol stevig vast aan een stoel of ander meubel, zodat ze ongestoord kunnen vlechten.

4. Vingerhaken (4+)

Een leuk vervolg op het vlechten is vingerhaken. Ook echt een activiteit die ze even in de vingers moeten krijgen en dan gedachteloos kunnen doen. Goed voor de fijne motoriek, de concentratie, het beoefenen van geduld en de creativiteit.

5. Naaien (5+)

Door vilt te gebruiken (geen wolvilt, zoals bij nat vilten, maar gewoon stoffen vilt), is het voor kleine kinderen een stuk gemakkelijker om te leren naaien. Gebruik een dikke naald, oefen een simpele steek en help met afhechten. In de kringloopwinkel kun je vaak naalden, draad en knopen vinden. Leuke herfstactiviteiten zijn bijvoorbeeld samen een jurkje naaien voor een klein popje of knuffeltje, een klein kussentje maken of een tasje naaien.

6. Breivork (4+)

Een mooie volgende stap is de breivork. Het is een stuk eenvoudiger dan punniken en het zorgt voor prachtig vlechtwerk. Voor kleine kinderen of kinderen die nog wat moeite hebben met hun fijne motoriek kun je wat dikker wol kiezen. Anders kun je dunner wol gebruiken. Je kunt met de vlechten die uit de breivork komen haarbanden, kettingen, armbandjes, sleutelhangers, slingers en tal van andere gebruiksvoorwerpen maken. Hier vind je een filmpje hoe een breivork werkt.

7. Knoopster (5+)

Een stapje moeilijker dan de breivork, maar met een beetje hulp in het begin nog altijd heel goed te doen voor kleuters. Met de knoopster maak je een vlecht met 7 kleuren. Het is een heerlijk werkje dat ontspanning biedt, maar ook vraagt om inzicht (je moet tellen) en concentratie. In het begin kun je helpen, door de knoopster vast te houden voor je kleuter. En bedenk samen een zinnetje waardoor jullie kunnen onthouden welk draadje aan de beurt is. Bij ons is dat bijvoorbeeld: “de lege boven, twee stappen terug en de derde pakken“. Hier vind je een filmpje hoe je met een knoopster werkt (dat gewichtje is niet nodig).

8. Punniken (5+)

Een heerlijke aanrader voor de oudere kleuters. In het begin moet je waarschijnlijk helpen met het vasthouden van het punnikwerkje. Het kan flink zenuwslopend zijn: het draad zal bij kleuters zo nu en dan losschieten en dan moet je snel reageren om te voorkomen dat alles los raakt. Maar als ze het eenmaal te pakken hebben is het echt een feest. Het vraagt flink wat concentratie, precisie en motoriek en is daarmee een hele mooie, leerzame techniek. Hier vind je een mooi houten punnikklosje.

9. Borduren (5+)

De houten borduurring ligt hier nog in de kast, als Sinterklaas cadeautje. Dus ik kan nog niet vertellen hoe mogelijk of gemakkelijk het is voor kleuters. Maar als je twijfelt kun je sowieso beginnen met een vooropgezet borduurwerkje. Ik heb gekozen voor blanco: een houten ring, twee soorten borduurstof (fijn en grof) en twee soorten naalden (dik en dun). De naalden moeten stomp zijn en het is handig als het echt borduurgaren is. Ik heb een enorme doos met allemaal tweedehands borduurgaren op de kop getikt voor 5 euro, dus speur ook zeker even de kringloopwinkels af!

10. Kleien (1+)

Kleien kun je al vanaf dat kinderen heel jong zijn doen. Je moet er alleen voor zorgen dat het bij jonge kinderen echt zachte klei is en dat het gifvrij is. Geen goedkope, chemische meuk van de hema, maar natuurlijke klei die veilig is bij per ongeluk inslikken. Uiteraard moet je gewoon goed opletten dat ze er geen happen van nemen. Echte boetseerklei zou ik pas van een jaar of 7/8 inzetten. Kleien is een fijne herfstactiviteit omdat je het er lekker warm van krijgt.

11. Nat in nat schilderen (1+)

Nat in nat schilderen is een van de mooiste herfstactiviteiten. In deze blog leg ik uit wat nat in nat schilderen is, waarom het is heilzaam is voor kinderen en leg ik stap voor stap uit hoe je het doet met kinderen. In deze blog geef ik een aantal ideeën voor nat in nat schilderopdrachten. Ik zal binnenkort ook een blog schrijven met nat in nat schilderopdrachten voor de verschillende seizoenen!

12. Vormtekenen (3+)

Een hele bijzondere tekentechniek die net als nat in nat schilderen niet alleen heel leuk en fijn is om te doen maar kinderen ook echt verder kan helpen in hun ontwikkeling. Zowel motorisch als sociaal emotioneel. In deze blog leg ik uit wat vormtekenen is, waarom het zo heilzaam is en geef ik tips voor opdrachten.

13. Nat vilten (1+)

Een prachtige herfstactiviteit. Nat vilten is bij uitstek een techniek die de tastzin aanspreekt. Zelfs de allerkleinsten kunnen helpen met het “aaien” over de natte wol. In deze blog lees je stap voor stap hoe je het kunt aanpakken met kinderen. Super leuk om dekentjes, tasjes of sjaaltjes te maken voor de winter.

14. Bijenwas (4+)

Met bijenwas werken vraagt om geduld, rust en heel belangrijk: warme handen. De warmte van je huid verzacht de bijenwas. Sommige kinderen hebben van zichzelf al(tijd) warme handen, andere kinderen hebben misschien een kopje thee erbij nodig. Bijenwas laat zich niet vormen van buitenaf, met drukke wilskracht. Het vraagt echt om geduld en innerlijke rust: het moet van binnenuit gevormd worden. Super leerzaam en soms frustrerend. Leuke herfstactiviteiten met bijenwas zijn paddenstoelen, kaboutertjes, kastanjes, herfstbladeren, lampionnetjes en cadeautjes voor onder een bijenwas kerstboom maken.

15. Puzzelen  (1+)

In de categorie “kneuterige herfstactiviteiten” mag puzzelen natuurlijk niet ontbreken. Wat is er nou gezelliger dan samen aan tafel te puzzelen: kopje thee erbij, wat pepernoten, slofjes aan je voeten, een dekentje over je benen, herfst/kerstmuziekje aan… Isaya en ik werken momenteel samen aan een moeilijke, maar prachtige herfstpuzzel (8+) met 500 stukjes – de eenhoorn tuin. Ik heb hiervoor gekozen, zodat het niet alleen iets is wat we samen doen (ze heeft hulp nodig hierbij natuurlijk), maar ook langer de tijd neemt. Dat vertragen past mooi bij deze tijd van het jaar.

16. Timmeren en schroeven (4+)

Net als stukjes stof, bewaren we mooie stukken hout voor handenarbeid. Isaya vindt het super leuk om te timmeren en schroeven. Zagen zijn we nog niet mee begonnen, maar dat zal ik de loop van dit jaar ook zeker aan bod komen. Soms maakt ze gewoon planken aan elkaar vast of timmert ze een lijstje en soms schroeft ze allerlei schroeven in een plank om vervolgens met draad een mooi web te weven langs de schroeven.

17. Knutselen met kastanjes, eikeltjes en dennenappels (3+)

Eerst lekker in het bos kastanjes, dennenappels en eikeltjes rapen (1+) en daarna gezellig binnen poppetjes maken met de herfstschatten (3+). Met een sateprikker kun je romp en kop aan elkaar vastmaken. Met takjes maak je armen en met blaadjes kun je jasjes of vleugeltjes maken. Hoedjes en babybedjes maak je met de huls van kastanjes en met een mesje schraap je gezichtjes. Je kunt ook een slinger maken, bijvoorbeeld met dennenappels.

18. Knutselen met herfstbladeren (1+)

Nog meer herfstactiviteiten met schatten uit de natuur! Het lieft doen met droog, zonnig herfstweer: bladeren rapen! In alle kleuren van de herfst. Rode, oranje, gele en bruine bladeren in alle vormen verzamelen. Vervolgens kan je kind ze verwerken in een schilderij of je kunt voor je kind poppetjes tekenen op een groot vel papier en je kind de mensjes laten aankleden met de herfstbladeren!

19. Spinnenweb (4+)

Deze heerlijke herfstactiviteit zag ik bij een creatieve mama van een kindje uit Isaya’s klas en we zijn het gelijk zelf ook gaan doen: een spinnenweb maken! Isaya vond het geweldig. Je steekt 6 sateprikkers in een kastanje en vervolgens weef je met een of meerdere kleuren draad om de sateprikkers heen.

20. transparantje maken (4+)

Dit heb ik deze week voor het eerst gedaan! We kregen deze mooie herfstactiviteit opgestuurd van Cutwerk. Van deze Etsy shop hebben we ook hele mooie houten stekers voor in de jaarring: met de namen van de meiden, eentje met “herfst” en eentje met “Sint Maarten”. Prachtig, in antroposofisch lettertype. Super leuk voor op de seizoenstafel en een mooie aanvulling tijdens het vieren van de jaarfeesten. En de stekers met de namen van de meiden zijn zo’n mooie aanvulling op het feestgevoel als ze jarig zijn!

Het moeilijkste deel van transparantjes maken is het uitsnijden van het ontwerp. Cutwerk doet dat voor je. Ideaal voor beginners zoals ik, maar ook als je een keer iets heel bijzonders wilt maken. We kregen de namen van de meiden (ik vind gepersonaliseerde cadeautjes altijd zo onwijs tof!!) en het vloeipapier erbij. En vervolgens ben ik met Isaya aan de slag gegaan. We zijn nog een beetje zoekende naar wat een goede techniek is, maar dit is het resultaat geworden, voor op het raam!