Tellen, getalbegrip, rekenen: op een gegeven moment gaan kinderen dit leren. De wereld van de cijfers kan leuk en fascinerend zijn, maar voor sommige kinderen ook een flinke opgave. Er zijn verschillende manieren waarop je op een hele speelse en gezellige manier kunt werken aan getalherkenning en rekenen. In deze blog laat ik 10 activiteiten en diverse spellen zien – zowel binnen als buiten – die ik met Isaya doe om de getallenwereld spelenderwijs te betreden!

In deze blog zal ik verschillende activiteiten op een rij zetten waardoor je samen met je kind (kleuters en oudere kinderen) kan oefenen met de volgende vaardigheden:

• Tellen van 1 t/m 10
• Tellen van 1 t/m 20
• Getalherkenning (de symbolen herkennen en benoemen)
• Het koppelen van cijfers (zowel verbaal als symbolen) aan hoeveelheden (figuren)
• Het koppelen van cijfers aan vingers (1 t/m 10)
• De dobbelsteen structuur herkennen
• Eenvoudige rekensommen maken

Ik heb de blog opgebouwd van heel laagdrempelig en speels, naar activiteiten waarvoor wat meer concentratie voor nodig is, oftewel van tellen naar getalbegrip naar rekenen.

1. Liedjes om te leren tellen

Kinderen kunnen, net als volwassenen, veel meer onthouden als de inhoud in een liedje wordt gegoten. Op de vrije school wordt intensief vanuit dit principe gewerkt. Liedjes zijn een geweldig startpunt om te leren tellen. Een aantal liedjes die je met je kind kunt zingen (je kunt ze opzoeken op Spotify):

• Een, twee, drie, vier, hoedje van hoedje van
• Berend Botje
• De Zevensprong (Het Kleine Rijk)
• 10 kleine biggetjes
• 5 Engeltjes (Het Kleine Rijk)
• 10 olifantjes (Monique Smit)
• Pasapas (Kinderen voor Kinderen)
• Leren tellen (Varkentje Mondriaan)
• 10 kleine visjes
• Lief lieveheersbeestje (Sesamstraat)

Ook rijmpjes en versjes helpen ook, bijvoorbeeld “een, twee, kopje thee” (een leuk springtouwliedje). Op de vrije school doen de juffies veel handversjes. Ik vind dat echt nog een hele kunst om aan te leren. Maar er zijn op YouTube verschillende handversjes te vinden, waarvan je kunt leren, zodat je ze daarna voor je kindje kunt doen.

2. Boekjes om te oefenen met tellen en getallen te herkennen

Voorlezen is altijd een goed idee – er zitten zoveel voordelen aan. En ook tellen en getalherkenning kan je kind leren tijdens het voorlezen. Een aantal van Isaya’s favoriete boekjes met cijfers zijn:

• Drukte voor tien [Sarah Massini, check Marktplaats]
• Georges vier feest [Lilliputiens]
• Tien kleine rubbereendjes [Eric Carle]
• Nul is een raar getal [Henriette Boerendans]

3. Samen bakken

Samen in de keuken bakken en koken – daar leert je kind ontzettend veel van. Waaronder tellen en cijfers herkennen. Als je bijvoorbeeld samen koekjes bakt met je kind, kun je spelenderwijs op de volgende manieren oefenen:

• 10 scheppen bloem
• 2 schepjes bakpoeder
• 5 scheppen boter
• 100 ml melk
• 5 scheppen suiker
• 3 scheppen cacao
• hoeveel koekjes tel je?
• als we er 2 hebben opgegeten, hoeveel zijn er dan nog?
• als we er 4 naar opa en oma brengen, hoeveel zijn er dan nog?

---

Doordat je kind twee dingen tegelijk moet doen (de handeling van het scheppen en het tellen van de scheppen) is het extra uitdagend. Isaya en ik bakken al ruim 2 jaar met de bak- en kookspullen van Lilliputiens. Deze prachtige, kleurrijke spulletjes zijn speciaal gemaakt voor kinderen, waardoor ze handzaam en soepel maar ook stevig zijn en kinderen direct aanspreken. Er zijn speciale kookboeken, schorten en koksmutsen en allerlei soorten bak- en kook tools. Echt een feestje.

4. Leren tellen met de cijfertafel

In onze woonkamer staat de seizoenstafel van de meisjes. Hierop staan kaarten, houten dieren, schatten uit de natuur en andere voorwerpen die gerelateerd zijn aan het seizoen waarin we zitten. Zo leren de meisjes meeleven met de veranderingen in de natuur. Voor de cijfers kun je een zelfde soort tafeltje of plankje maken. (Je ziet onze cijfertafel bovenaan deze blog.) Iedere week kies je een ander getal uit en dat staat in het middelpunt die week. Samen bouwen jullie met de activiteiten rondom dat getal een mooi cijfertafeltje op. Bijvoorbeeld:

• Teken of schilder het cijfer groot op een papier
• Teken het aantal dat bij het cijfer hoort (bijvoorbeeld vier bomen)
• Maak een 3D kunstwerk rondom het cijfer
• Voor wat oudere kinderen: maak rekensommen met het betreffende getal als uitkomst (bijvoorbeeld 2 + 2 = 4) en plak ze op
• Bak samen koekjes in de vorm van het cijfer
• Ga buiten op zoek naar het betreffende cijfer (maak eventueel foto’s)
• Schilder de juiste hoeveelheid stenen en leg die op de cijfertafel
• Leg de juiste hoeveelheid van een mooi voorwerp of favoriet speelgoed op de cijfertafel (bijvoorbeeld 4 dieren)
• Aan het eind van de week maak je een foto van het tafereeltje. Deze kun je laten afdrukken of printen en dan in een boekje plakken. Zo heeft je kind na 10/20 weken een mooi album van alle getallen!

Bij onze cijfertafel hangt het prachtige telpaneel van Lilliputiens. De meisjes hadden al “het jaartje rond” paneel van Lilliputiens en zijn hier dol op. Met dat paneel kunnen kinderen de dagen van de week, de maanden, de seizoenen en het bijbehorende weer leren kennen. Met het cijferpaneel kunnen kinderen op speelse wijze oefenen met tellen en cijferherkenning. Ik heb het wel vaker geschreven, in eerdere blogs over het merk, maar Lilliputiens heeft een bijna magische uitwerking op kinderen. De producten die ze maken – of het nu poppen (die zijn zo geweldig), tassen, knuffels, theesetjes, boekjes, bakspullen of educatief speelgoed is – zijn gemaakt met zoveel fantasie en werkelijk begrip voor kinderen, dat het eigenlijk altijd een hit is hier thuis.

5. Buiten activiteiten om te oefenen met tellen en getalherkenning

Lekker buiten, in de frisse lucht, dat is heerlijk, zeker voor een hoofd vol getallen. Net als bij liedjes, kunnen veel kinderen tellen gemakkelijker leren als er beweging in het spel is. Dat komt omdat er in beweging ook ritme zit. Een aantal tel- en cijfer gerelateerde spelletjes voor buiten zijn:

• Hinkelen
• Springtouwen
• Getallen spotten (bijvoorbeeld huisnummers)

6. Leren tellen en rekenen met spelletjes

Hieronder vind je een aantal van de spelletjes die ik met Isaya doe, met daarbij beschreven wat je hiermee oefent.

Het tel- en rekenbord van Isaya heb ik gevonden via Etsy. Hiermee kunnen kinderen van 1 t/m 20 tellen met behulp van de vilten balletjes en oefenen met getalherkenning met behulp van de houten plaatjes. Het bord is dubbelzijdig, dus als je het omdraait kun je er ook nog eens mee rekenen. Het Deltas spel met de kaartjes is ook veelzijdig: je kind leert cijfers aan hoeveelheden (aantallen) koppelen én andersom: aantallen aan cijfers koppelen. De andere helft van de kaartjes bestaat uit vragen waardoor kinderen begrippen oefenen als “meeste” en “minste” en ze leren verbindingen maken, door vragen als “is er voor ieder vogeltje een worm?”

---

Mijn moeder is remedial teacher en werkt met kinderen die vastlopen op schoo. Kinderen tussen de 5 en 18 jaar, met autisme, AD(H)D, dyslexie, dyscalculie, taalstoornissen, maar ook met sociaal-emotionele problemen waardoor concentreren op school lastig is. Ieder kind is uniek en heeft een eigen, individuele aanpak nodig. Daarom heeft ze een heel groot arsenaal aan didactieken, spelvormen, opdrachten en oefeningen. De spelletjeskast op haar kantoor (voor 95% samengesteld uit kringloopvondsten, dus ga daar zeker heen voor materiaal!) is een taal- en rekenparadijs waaruit ik regelmatig spellen leen om met Isaya te doen. Hieronder vind je een selectie van de kringloop vondsten:

Links bovenaan zie je een Pocket Loco met hele diverse opdrachten waarbij kinderen moeten tellen, cijfers moeten herkennen, begrippen onderzoeken als ‘evenveel, meer en minder’ en vormen ontdekken. In het Nijntje spel moet er precies evenveel aan de ene zijde als aan de andere zijde van Nijntje hangen, wil ze in evenwicht zijn. Dus bijvoorbeeld 5 aan de ene kant en 3 + 2 aan de andere kant. Links onder zie je een bordspel, dat doet denken aan Mens Erger Je Niet: met zulke spullen leren kinderen dobbelstenen tellen en tellen tijdens het stapjes zetten. Het Dora spel is Isaya’s favoriet. Het zijn eenvoudige sommetjes, die kunnen worden uitgerekend met behulp van een telraam.

Linksboven nog een Nijntje spel: Nijntje leert tellen. Het is een combinatie van memorie en tellen en getalherkenning. Met een set dobbelstenen kun je ook (moeilijkere) spelletjes spelen. Bijvoorbeeld: je kind moet met twee of drie dobbelstenen een door jou gekozen getal bij elkaar zoeken (Jij kiest het getal 8 uit, je kind zoekt met de dobbelstenen: 2 + 3 + 3 = 8). Links onder zie je een Tactic spel waarbij kinderen getallen moeten koppelen aan hoeveelheden en andersom, net als bij het Deltas spel. Het spel kent verschillende moeilijkheidsgraden – er zijn ook kaarten met rekensommen. Rechtsonder zie je kinder Triominos, bij uitstek een geschikt spel voor getalherkenning. Niet op de foto maar wel driehonderdduizend uur gespeeld met mijn moeder vroeger: Rummikub. Ik denk dat ik die binnenkort ook maar eens uit de kast trek voor Isaya!

7. Oefenboekjes om te leren tellen en rekenen

Er zijn tal van oefenboekjes voor kinderen van alle leeftijden (vanaf onweer 3 jaar) waarin kleine opdrachtjes staan waarmee je kind leert tellen, rekenen en schrijven en allerlei andere vaardigheden in kan oefenen. Isaya is dol op dit soort boekjes. Ze zijn ideaal voor de vakantieperiode, maar ook als je tijdens het thuisonderwijs op zoek bent naar wat meer houvast:

• Oefenboek voor 3 tot 4 jaar
• Oefenboek van 4 tot 5 jaar
• Oefenboek van 3 tot 5 jaar
• Oefenboek van 5 tot 6 jaar
• Oefenboek van 6 tot 7 jaar
• Oefenboek van 5 tot 7 jaar

8. Centjes tellen

Als je kind oud genoeg is voor zakgeld kun je dat natuurlijk ook mooi betrekken bij het leren rekenen. Je kunt je kind laten sparen voor iets: laten uitzoeken hoeveel geld het nodig heeft om iets te kopen, samen uitrekenen hoe lang hij daarvoor moet sparen en in de winkel oefenen met geld geven en terugkrijgen (wanneer dit weer mogelijk is uiteraard). Maar je kunt ook oefenen door het zakgeld van je kind de ene keer in dubbeltjes, de andere keer in twintig centen en de volgende keer in 50 centen te geven. Zo leert het dat een euro uit 5 x 20 cent bestaat (leuk om te doen in de week dat het getal 5 in de spotlight staat op de cijfertafel), uit 10 x 10 cent en 2 x 50 cent.

9. Meest en minst en rekenwinst

Om te kunnen leren rekenen moeten kinderen begrippen als “voor”, “na”, “meer”, “minder”, “meest” en “minst” begrijpen. Ik gebruik daarvoor de mandala onderdelen en het andere Grapat en Grimms speelgoed van de meisjes.

Bijvoorbeeld:

• Twee bakjes gevuld met mandala onderdelen: in welk bakje zit het meest? In welk bakje zit het minst?
• De houten dieren in een kring en ze krijgen allemaal mandala onderdelen in hun “etensbakje”: wie heeft er meer? wie heeft er minder? wie hebben er evenveel?
• De houten dieren in een rijtje achter elkaar, op weg naar een feestje in het bos: wie loopt voor de olifant? wie komt na de das?

Met deze onderdelen en dieren kun je natuurlijk ook heel eenvoudig en beeldend sommen neerleggen voor je kind. Een koe plus een schaap en twee varkens is: vier mandala onderdelen. Of 3 mandala onderdelen plus 3 mandala onderdelen is 6 mandala onderdelen.

10. Delen en getalbegrip

Een plus een is twee. En een plus twee is drie. “Die heb ik achter mijn knie” zegt Isaya, iedere keer als ze een som niet alleen kan maken met een telraam, maar ook echt begrijpt. Natuurlijk ben ik altijd heel trots op haar. Maar in een wereld waar men alleen maar op zoek is neer meer – naar een optelsom – is weinig ruimte voor delen, verminderen en wat dat je kan opleveren. Daarom oefenen we ook met delen:

• Ga met je gezin aan tafel zitten
• Leg in het midden van de tafel de koekjes neer die jullie hebben gebakken
• Laat je kind de koekjes tellen
• Nu krijgt je kind de koekjes in het beheer
• Hij/zij weet hoeveel koekjes er zijn en nu mag het gaan uitdelen:
  Iedereen aan tafel krijgt een koekje: hoeveel koekjes heb je nog in beheer? Hoeveel koekjes liggen er elders op tafel?
  Iedereen aan tafel krijgt een tweede koekje: hoeveel koekjes heb je nog in beheer? Hoeveel koekjes liggen er elders op tafel?
  Hoeveel koekjes moet je nog uitdelen, totdat iedereen evenveel koekjes heeft? Hoeveel koekjes heeft iedereen dan?
  Wat doe je met een eventueel overgebleven koekje?

Deze blogpost bevat affiliate links